De kennis, werkvormen en hulpmiddelen die worden aangeboden in dit element kunnen door onderzoekers naar eigen inzicht ingezet worden om te komen tot een overzicht van de state-of-the-art kennis die beschikbaar is ten aanzien van de praktijkkwestie waarvoor een onderzoeksvoorstel wordt ontwikkeld én welke kennis daarin nog ontbreekt.
Tips voor projectleider en procesbegeleider
Het literatuuronderzoek tijdens het ontwikkelen van een onderzoeksvoorstel zal vooral door de onderzoekers in het samenwerkingsverband worden gedaan. Vanuit de CRJO methodiek wordt veronderstelt dat de betrokken onderzoekers reeds expertise hebben op de thema’s die relevant zijn voor de praktijkkwestie. Als dit niet het geval is, zitten mogelijk de juiste onderzoekers niet aan tafel en is het aan te raden kritisch te kijken of er andere onderzoekers betrokken moeten worden. De onderzoekers kunnen naast het inzetten van hun eigen expertise uiteraard overige leden van het samenwerkingsverband bevragen op hun relevante expertise en kennis van de praktijkkwestie en mogelijke oplossingen.
In deze fase van het ontwikkelen van een onderzoeksvoorstel is het niet mogelijk een uitgebreid literatuuronderzoek, zoals een systematic literature review, te doen. Wel kan bijvoorbeeld een scoping review (Kastner et al., 2012) of de sneeuwbal methode uitgevoerd worden. Het is altijd verstandig om eerst ook een aantal experts buiten het samenwerkingsverband te raadplegen die kunnen wijzen op belangrijke publicaties en trends in de literatuur.
Het creëren van overzicht over bestaande en ontbrekende kennis gaat in vier stappen:
- Vaststellen benodigde kennis: wat moeten we weten om met de praktijkkwestie aan de slag te gaan?
- Globaal uitzoeken beschikbare kennis: welke kennis is al beschikbaar vanuit de wetenschappelijke en vakliteratuur en bij de betrokkenen in de praktijk en wat is de kwaliteit van deze kennis?
- Wat is het gat tussen de benodigde en beschikbare kennis? Dit gat noemen we het kennishiaat.
- Welk deel van dat gat gaat dit onderzoek vullen? Dit is een eerste stap naar het bepalen van het kennisdoel van het onderzoek.
We lopen de stappen even kort langs:
- De eerste stap van het vaststellen van benodigde kennis is deels ook al aan de orde gekomen bij het verkennen van de praktijkkwestie. Hierbij spelen experts en betrokkenen uit de praktijk een belangrijke rol.
- De tweede stap betreft onder andere het doen van literatuuronderzoek. Onderstaand hulpmiddel ‘Hulpvragen bij het in kaart brengen van de state-of-the-art’ bevat een beschrijving van zeven functies die literatuuronderzoek kan hebben in een praktijkgericht onderzoek. Naast literatuuronderzoek is er vaak bij experts, professionals en cliënten ook veel kennis beschikbaar over de praktijkkwestie. Soms is die kennis al zo rijk dat het belangrijkste doel van een onderzoek is om deze kennis te expliciteren en te valideren.
- Stap drie, het bepalen van het kennishiaat, gebeurt in nauw overleg met betrokkenen uit de praktijk. Bij deze stap is het gevaar groot dat de onderzoeker zich te veel laat leiden door eigen inzichten of interesses waardoor de kans bestaat dat de uiteindelijke onderzoeksvraag te ver af staat van de praktijk.
- De vierde stap, het concretiseren van het kennisdoel, is noodzakelijk omdat een onderzoek vrijwel nooit het gehele kennisgat van stap 3 kan vullen. Afbakening is noodzakelijk; ook gelet op de randvoorwaarden waarbinnen het onderzoek uitgevoerd moet worden.
Hulpmiddel
Tot slot is het verstandig de resultaten van het in kaart brengen van de state-of-the-art en het kennishiaat te bespreken met alle leden van het samenwerkingsverband. Dit kan starten met een presentatie. Daarbij zouden de ‘hulpvragen bij het in kaart brengen van de state-of-the-art’ als structuur kunnen worden gebruikt. Vervolgens kunnen drie vragen worden gesteld aan de deelnemers:
- Welke verduidelijkende vragen heb ik?
- Welke eventuele aanvullingen heb ik?
- Welke eventuele herformulering van de praktijkkwestie heb ik?
Meer informatie en handvatten voor het in kaart brengen van de state-of-the-art en het kennishiaat
In de handreiking voor ‘CRJO als compleet 10 stappenproces’ staat op pagina 29 een workshop beschreven genaamd ‘Verkennen van de doelen’. In de eerste drie onderdelen van deze workshop worden verschillende werkvormen gecombineerd om een samenwerkingsverband in staat te stellen kennis te nemen van de resultaten de in kaart gebrachte state-of-the-art en kennishiaten rondom een praktijkkwestie. De beschrijving van de eerste drie stappen van deze workshop kan projectleiders en procesbegeleiders meer inzicht geven in de manier waarop input en feedback gevraagd kan worden op de state-of-the-art en kennishiaten aan alle leden van een samenwerkingsverband. Ook kunnen ze als inspiratie dienen voor de manier waarop bijeenkomsten georganiseerd kunnen worden vanuit de basisprincipes van CRJO.
Aanvullende behulpzame bron