Lessenserie ‘Heelal’ – confrontatie
Beschrijving onderwijssituatie
De groepen 3/4 van basisschool De Arabesk in Arnhem hebben een lessenserie rondom het heelal uitgevoerd. In vier lessen hebben zij de verschillende fasen van onderzoekend leren doorlopen. Daarbij stond taal en interactie centraal.
In deze (eerste) les worden de leerlingen geconfronteerd met het thema heelal. Ze praten over wat ze al weten van de aarde en maken een tekening over hoe de aarde eruitziet vanuit de ruimte.
Kijkvragen
1. Welke nieuwe begrippen rond het thema ‘heelal’ zijn hier aan de orde?
2. Welke vragen stelt de leerkracht?
3. Hoe reageert ze op de inbreng van de leerlingen?
Videofragment
Klik hier voor het transcript bij het fragment.
Materialen
De volledige lessenserie rond het heelal, groep 3/4.
Opdrachten
Hoe wordt de les geopend? Wat zijn de eerste suggesties van de kinderen? Komt de leerkracht hier later nog op terug? Wat zou je er zelf mee doen?
De leerkracht behandelt de begrippen ‘planeet’, ‘ruimte’ en ‘aarde’. Op welke manier doet ze dat? Hoe zou je zelf de begrippen uitleggen? Denk daarbij aan de drie uitjes.
Hoe zou je vanuit deze gesprekssituatie verder gaan om het begrip van de concepten te vergroten?
Theorie
- In hoeverre realiseert de leerkracht een begrijpelijk taalaanbod? Welk inhoudelijk aspect had meer aandacht kunnen krijgen?
- Hoe verloopt de betekenisonderhandeling bij het begrip ‘aarde’? Zou het referentiekader van de kinderen rondom dit begrip hetzelfde zijn?
- Zijn de leerlingen nu bekend met de woordbetekenis van deze begrippen, denk je? Waaraan merk je dat?
- Welke pre- en misconcepten komen naar voren rond het thema ‘het heelal’? Hoe reageert de leerkracht hierop? Hoe zou je hier zelf mee omgaan?
Taalcompetenties
De leraar kan gesprekken voeren met leerlingen als volwaardige gesprekspartners, zowel individueel als in een groep, over onderwerpen die door alle partners aangebracht kunnen worden, en in het bijzonder over leerinhouden. De gesprekken komen de totale ontwikkeling van de leerlingen, en in het bijzonder hun taalontwikkeling, ten goede.
Een belangrijk doel bij dit lesfragment is het verwerven van gesproken informatie door leerlingen, door middel van het luisteren naar de tekst van Bolo. De lerares stelt hierbij enkele vragen om taalproductie uit te lokken en begrip te toetsen. Ze vraagt echter niet altijd door wanneer de leerlingen onvolledige of onjuiste antwoorden geven. Hierdoor is het niet zeker of leerlingen nu weten wat de begrippen inhouden. Om dit boven tafel te krijgen, zou ze meerdere leerlingen aan het woord kunnen laten over hun idee over de betekenis van het begrip. Door het geven van feedback kan het begrip worden uitgediept en afgebakend.