| Omschrijving | De verscheidenheid in taalgebruik tussen mensen en groepen mensen. |
| Toelichting | De concrete verschijningsvormen van taalvariatie worden taalvariëteiten genoemd. Zoals in ieder land, zijn er ook in Nederland veel verschillen in taalgebruik tussen individuen en tussen groepen (bijv. jongeren, yuppen, politici, beroepen), maar ook bijvoorbeeld tussen de taal die op school en die thuis gebruikt wordt. Ook schoolvakken kennen hun eigen variaties van het Nederlands (vaktaal). In de Nederlandse samenleving hebben wij -naast de individuele verschillen tussen mensen en de verschillen tussen groepen- te maken met dialecten, met de speciale positie van het Fries en met allochtone taalvariëteiten. Het Fries en het Nedersaksisch zijn in Nederland -naast het Algemeen Nederlands (AN)- de enige talen die de status van standaardtalen hebben gekregen. Het verschil tussen dialect en standaardtaal is voor een belangrijk deel een verschil in status. Niet zelden worden dialecten gezien als een ‘primitieve’ vorm van het AN, terwijl ze volledig gelijkwaardig zijn. De keuze om een bepaalde variëteit op een gegeven moment uit te roepen tot de standaardvariëteit, is een politieke, geen taalkundige. Met het oog op de mogelijkheden voor wat betreft het onderwijs en de arbeidsmarkt, is het wel van belang dat gebruikers van streektalen ook het AN beheersen. Iedere spreker beschikt over diverse variëteiten. De keuze voor het gebruiken daarvan hangt af van bijv. de gesprekspartners, de geografische plaats en de gesprekssituatie. De belangrijkste standpunten over de rol van taalvariatie in onderwijs vinden hun oorsprong in de discussie rondom het begrip ‘taalachterstand’. De twee standpunten die in die discussie naar voren werden gebracht zijn de taalachterstand- of deficiet-opvatting en de taalverschil- of differentie-opvatting. In de eerste opvatting wordt een andere taalvariëteit dan de standaardtaal gezien als een tekort, dat middels een taalcompensatieprogramma weggewerkt zou moeten worden. In de tweede opvatting worden verschillende taalvariëteiten als verschillende, maar volwaardige systemen gezien. Discussies die hieruit voortkomen zijn die van de een- of tweetalige benadering: mogen kinderen op school hun eerste taal spreken? |
| Zie ook | meertaligheid; school- en vaktaal; interculturele communicatie; gesprekssoorten; verschillen in begripsontwikkeling; omgaan met verschillen in begripsontwikkeling; verschillen in mondelinge vaardigheden; omgaan met verschillen in mondelinge vaardigheden; verschillen in schriftelijke vaardigheden; omgaan met verschillen in schriftelijke vaardigheden. |
