Stappenplan

Achteraf terugkijkend voldoet ons agile en organische veranderproces goed aan de 8 stappen van Kotter. Onderstaand hebben we ze ingekort tot 6 stappen die voor anderen een goed stappenplan kunnen zijn bij onderwijskundige veranderprogramma’s.

Om van start te kunnen gaan met deze nieuwe onderwijsvorm die zover af staat van het traditionele onderwijs is het nodig dat er voldoende urgentie is om alle stakeholders mee te krijgen en goedkeuring te krijgen om te mogen starten. Hiervoor moet je voldoende tijd inruimen en veel overleg met de verschillende belanghebbende. 

Aanvankelijk hebben we urgentie willen creëren op basis van onze ambitie. Mooi onderwijs neerzetten met veel impact door student echt centraal te stellen en betekenisvol onderwijs door echte projecten. Met deze mooie woorden kwam de boel echter niet in beweging. Toen dat niet lukte zijn we naar andere redenen gaan zoeken. Vooral de hoge studentuitval, lage tevredenheid van studenten en de slechte werkbeleving van docenten bleek wel ene goede reden te zijn om de boel mee in beweging te krijgen en toestemming van ons MT.

Natuurlijk is een goed en gedreven team nodig dat de onderwijsvernieuwing gaat implementeren en tegenslagen kan overwinnen. Vanuit de 2 initiatiefnemers hadden we 2 extra docenten nodig. Een docent meldde zich spontaan aan om mee te doen, omdat hij deze vorm van onderwijs al 10 jaar daarvoor had voorgesteld. Daarnaast kwam er tot onze grote verrassing geen andere docent over uit het reguliere onderwijs en moesten we om een andere manier de 4e docent vinden. Hiervoor hebben we een alumni gevonden die net was afgestudeerd en zelf met veel plezier ons 3e jaarprogramma had gevolgd en al bekend was met deze onderwijsvorm. Voor de kwaliteitsbewaking is een hogeschoolhoofddocent toegevoegd die ook voorstander van het programma was en zo hadden we een goed team om van start te gaan. Kenmerk van alle teamleden was de enorme drive om dit nieuwe onderwijs echt mogelijk te maken. Naast drive was er ook veel openheid en lef om te experimenteren met alles dat nodig was.

Om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en te houden is een duidelijke en goed communiceerbare visie en uitvoeringstrategie belangrijk. We zijn eerst gestart met onze onderwijsvisie goed uit te werken. Hiervoor hebben we gebruik gemaakt van het manifesto dat we al eerder hadden opgesteld. Ook hebben we High Impact Learning van Dochy  en de HU visie als uitgangspunt genomen. Op basis van deze achterliggende visies op onderwijs hebben we onze eigen visie op onderwijs vastgesteld en vormgeven met het huis met de 7 pijlers. Omdat er nog heel weinig ervaring was met onze onderwijsvisie in voltijdsonderwijs wisten we dat we heel veel nog zelf moesten gaan bedenken en uitproberen. Daarom kozen we voor een agile uitvoeringsstrategie waarbij we onderweg wel zouden ontdekken wat wel en niet zou werken.

Draagvlak bij alle noodzakelijke belanghebbende is enorm belangrijk. Ook om bij tegenslag voldoende rugdekking te hebben. Bij invoering van dit soort programma’s moet veel nog onderweg worden uitgevonden en geleerd en van te voren staat al vast dat er ook zaken niet zullen lukken.

Vanaf de start hebben we de belangrijkste belanghebbenden nauw betrokken bij onze plannen en zijn we veel in gesprek geweest met onderstaande partijen:

• College van Bestuur
• Management team
• Examencommissie
• Instituutsraad
• Digitale LeerOmgeving (DLO)

Onze visie en plannen hebben we steeds in beeldende PowerPoints uitgewerkt, voordat we alles in detail hebben uitgeschreven. 

Een nieuwe onderwijsvisie implementeren en onderweg oplossingen bedenken is behoorlijk gewaagd en velen kijken mee. Daarom hebben we vanaf de start ieder succes gevierd. Het eerste gave resultaat was een kwalitatieve evaluatie na 3 weken met alle eerste jaarstudenten. Op de vraag wat ze goed vonden aan de opleiding kwam na het noemen van vrijheid, het respect en de veiligheid naar boven als sterk punt. Verder was de tevredenheid hoog en dat hebben we direct breed uitgemeten. Vanuit de mooie resultaten zijn we regelmatig het podium gaan pakken om erover te vertellen en hebben we meegedaan aan prijsvragen, waaronder de onderwijsinnovatie van de HU zelf en later de eerste hoger onderwijspremie. Ook hebben we na een half jaar een artikel geplaatst in AG connect waarin we vertelden over de eerste resultaten met deze onderwijsvorm. Kortom gebruik ieder goed resultaat om uit te venten en anderen enthousiast te maken, hiermee bouw je bovendien krediet op voor als andere zaken een keer minder gaan.

Uiteindelijk is het belangrijk om alles wat bedacht en geleerd is ook in een vastere vorm vast te leggen. Ook omdat na eerste succes de opleiding gaat groeien en meer studenten en docenten goed moeten kunnen aanhaken. Daarvoor zijn we werkwijzen gaan uitwerken, posters gaan maken over onderdelen van het onderwijsproces en hebben we een compleet nieuw systeem ingericht dat ons portfolio- en toetsproces goed ondersteunt. 

We hebben het onderwijsproces organisch ontwikkeld en succesvol geïmplementeerd. Toch is het nooit af en gaat deze organische wijze van ontwikkelen gewoon door. Daarbij is het belangrijk om niet voldaan achterover te leunen en scherp te blijven op wat beter kan. Op deze manier is er niet ineens weer een periode nodig van herontwerp van het onderwijs, maar past het zich voortdurend aan. Zie verder het onderdeel “waar gaan we naar toe” om te zien wat ons nu bezighoudt.