Kenmerkend voor competentiegericht onderwijs zijn de volgende vier karakteristieken:
- een krachtige leeromgeving;
- een breed adaptief docentrepertoire;
- de ontwikkeling van de beroepsidentiteit;
- de ontwikkeling van zelfregulerend leren.
John Hattie, een van de belangrijkste onderzoeker momenteel op het gebied van leren, concludeert dat de belangrijkste factor die impact heeft op leren, de verwachting (students expectations) van de student zelf is. Heeft de student zelf het vertrouwen in het kunnen? Deze eigen verwachting is te beïnvloeden door de docent. Hattie ziet de docent ook als ‘change maker’.
Voorkomen is beter dan genezen, maar soms zijn interventies nodig om een constructief leerklimaat te behouden. Hiervoor kan de interventieladder een bruikbaar hulpmiddel zijn. Deze gaat van zacht naar hard (Ezerman, 1983). Ook kan de Roos van Leary helpen om te analyseren hoe ongewenst gedrag weer om te buigen is naar gewenst gedrag.
Leren zichtbaar maken
John Hattie geeft aan dat de kern van wat een docent zou moeten doen is het leren zichtbaar maken. In een korte zin: Know thy impact. De rol van de docent is om het leren te zien door de ogen van zijn studenten, en de studenten te helpen hun eigen docent te worden. Hij heeft op basis van zijn jarenlange onderzoek, geabstraheerd wat kenmerkend is in de verschillende aspecten van het geven van onderwijs voor excellente-docenten; docenten met veel impact op het leren. Hij benoemt: acht mindframes, cooperatieve and kritische planner, een adaptieve leer-expert en een gever en ontvanger van feedback. In zijn boek geeft hij aan wat een excellent-docent doet en/of denkt in al deze aspecten. De gewenste mindframes zie je terug in dit filmpje.