In het project Students4change ontwerpen docenten in Learning Design Studio’s kleine en grotere experimenten om StudentVoice van leerlingen te versterken. Met Student Voice bedoelen we alle manieren waarop leerlingen hun mening kunnen uitspreken en kunnen deelnemen aan besluitvorming rond onderwijs. Student Voice biedt leerlingen mogelijkheden om invloed uit te oefenen, bijvoorbeeld op hoe ze les krijgen, welke opdrachten ze doen en hoe ze begeleid of beoordeeld worden. Dit kan het gevoel van eigenaarschap van leerlingen bevorderen en hun intrinsieke motivatie vergroten.
Nieuwe set ontwerpprincipes voor Student Voice
In Students4Change experimenteren docenten en lerarenopleideingen met Student Voice aan de hand van een set ontwerpprincipes. In het eerste projectjaar zijn ontwerpprincipes gebruikt uit literatuur. De ervaringen van de docenten die in eerste projectjaar meededen zijn geanalyseerd. Op basis daarvan is een nieuwe set ontwerpprincipes van twaalf gemaakt. Deze nieuwe ontwerpprincipes komen in grote lijnen overeen met de oude set. Ze zijn net wat handiger geordend, maar vooral ook scherper geformuleerd en voorzien van concrete voorbeelden. Deze voorbeelden zijn gebaseerd op succeservaringen van docenten met Student Voice.
De ontwerpprincipes geven zicht op aan welke knoppen docenten kunnen draaien voor meer Student Voice. Ze hebben betrekking op de ontwerpfase van onderwijs (bijv. leerlingen laten meedenken over curriculaire keuzes of leerbehoeften bespreken), op het onderwijsleerproces zelf (bijv. leerlingen zelf laten bepalen hoe ze beheersing aantonen of aandacht besteden aan leren leren) of op de evaluatiefase van onderwijs (bijv. leerlingen feedback laten geven of terugkoppelen wat er met de stem van leerlingen is gedaan).
In de Learning Design Studio’s (LDS) bepalen docenten op welke manieren ze inzetten op Student Voice. Dit doen ze door te kiezen met welke ontwerpprincipes ze gaan experimenteren. De gekozen ontwerpprincipes zetten ze vervolgens om in concrete werkwijzen en aanpakken die ze gaan gebruiken tijdens de les.
"Eerste ervaringen van docenten laten zien dat het soms zoeken is naar de beste manier om Student Voice te versterken, maar dat het ook voor docenten zelf motiverend kan zijn hiermee te experimenteren."
In de experimenten die al zijn uitgevoerd kiezen docenten vooral voor ontwerpprincipes die te maken hebben met het onderwijsleerproces zelf of met de ontwerpfase van onderwijs. Zo worden er bijvoorbeeld veel gesprekken met leerlingen gevoerd over hun wensen en behoeften of wordt er onderwijs mét leerlingen ontworpen (ontwerpfase). Ook mogen leerlingen in veel uitgevoerde experimenten zelf leerdoelen formuleren, monitoren ze zelf hun voortgang en besteden docenten aandacht aan leren leren.
Door de uitvoering van de experimenten doen docenten allerlei ervaringen op, die vervolgens worden besproken in volgende LDS-bijeenkomsten en die leiden tot aanscherpingen en nieuwe experimenten. Een voorbeeld: een docent peilde de mening van zijn leerlingen over zijn didactische aanpak via een enquête. In een LDS-bijeenkomst zijn de resultaten van deze enquête besproken en besloot de docent verder te experimenteren met het actiever maken van zijn leerlingen (één van de ontwerpprincipes).
Een ander voorbeeld: een docent wilde de zelfregulatie en motivatie van haar leerlingen vergroten door leerlingen zelf hun voortgang te laten monitoren en door zelfregulatie te ondersteunen (twee ontwerpprincipes). Zij ontwikkelde tools om leerlingen hierbij te ondersteunen die ze in een paar rondes heeft uitgeprobeerd en aangescherpt. Dit cyclische proces van leren over experimenten er verbeteren ervan is typisch voor wat we met Students4change beogen. Eerste ervaringen van docenten laten zien dat het soms zoeken is naar de beste manier om Student Voice te versterken, maar dat het ook voor docenten zelf motiverend kan zijn hiermee te experimenteren.
Dit schooljaar (’23-’24) werken de docenten en lerarenopleiders met de nieuwe set. Het mooie is dat ze, via hun experimenten, zelf hebben bijgedragen aan de totstandkoming ervan. Aan het einde van dit schooljaar doen we een nieuwe aanscherping, zodat de ontwerpprincipes steeds concreter en passender worden.
Lees in de bijlage hieronder meer achtergrondinformatie over de ontwerpprincipes en krijg inzicht in meer voorbeelden.