Berber Visser is ruim 10 jaar onderwijskundige en al geruime tijd betrokken bij diverse opleidingen binnen de Hogeschool Utrecht. In deze blog schrijft zij over het leren van toetsen.
Leren van Toetsen
De terminologie assessment for learning (AFL) en assessment as learning (AAL) zijn allang niet meer onbekend. Toch zie ik om me heen opleidingen die zich niet realiseren dat het bewerkstelligen van AFL of AAL meer is dan alleen iets aanpassen in de toetsing.
Het effect van feedback
Af en toe vragen docenten een gesprek met mij aan die aan hun SKE dossier werken. Gecharmeerd door programmatisch toetsen, stellen ze voor om meer formatieve toetsen in te voeren bij een curriculum onderdeel om zo meer meetmomenten te hebben. Los van dat dit niet de essentie dekt van programmatisch toetsen, het feit dat formatieve meetmomenten óók effecten hebben voor de docent, de inhoud en de didactiek komt niet natuurlijk in ze op.
Een docent vraagt (m.b.t. de formatieve toetscyclus): ‘oh dus als ik zie dat de groep een aspect van de onderzoekscyclus nog niet onder de knie heeft, kan ik dat dan opnieuw aanbieden in een andere werkvorm of ander voorbeeld? Maar dan moet ik eigenlijk al de volgende stap in de onderzoekscyclus behandelen’.
Mijn antwoord: ‘als de onderzoekscyclus 7 stappen kent, en studenten begrijpen stap 1 niet, hoe verwacht je dat ze stap 2 zullen gaan leren? Wat heb je dan bereikt als je niet langer bij stap 1 stil staat? Soms moet je vertragen om later te kunnen versnellen.’
Ineens gaan de ogen open van die docent, ziet hij ruimte en nieuwe mogelijkheden ontstaan. Dat hij ook iets te weten krijgt van een formatieve toetsmoment; ‘dat is toch wel interessant!’
Formatieve momenten
En dan die formatieve (toets)momenten. Ik heb twee kampen zien ontstaan.
Kamp 1: docenten die vinden dat feedback bij een soort straf & beloon systeem hoort. Alleen studenten die werk tussentijds inleveren, krijgen feedback. Alsof er alleen feedback op de taak bestaat. Terwijl er in het proces om tot een product te komen duidelijk iets mis gaat. Misschien ontbreekt er aan studenten een gezonde dosis zelfvertrouwen en kan een goed feedback gesprek net het verschil maken. Deze groep is ook bang dat door feedback te geven op meerdere momenten, een groep studenten onterecht slaagt voor een toets. Alsof er in het proces van vallen en opstaan naar slagen niet geleerd is.
Kamp 2: docenten die het leerproces centraal stellen; dat van de student en dat van henzelf. Voor hen is feedback ontvangen net zo goed een onderdeel van het leren. Zij zien iedere interactie tussen docenten en studenten als een leermoment om een betere docent te worden. En zij schikken er ook niet van als aan het einde van de rit er een hoog slagingspercentage is van een toets. Uiteraard zien zij uitdagingen zoals hoe krijg je het team op een lijn als het gaat om feedback geven of waar ligt de grens tussen feedback geven en beoordelen.
De angst
Kort om, het intrigeert mij dat er docenten zijn die het onderwijseffect van toetsing onderschatten en daarmee het leereffect van feedback maar ten delen aangrijpen. Leren, met behulp van feedback is, mijn inziens, niet een beloning en het ontbreken van feedback mag geen straf zijn. De angst moet niet zijn dat er meer studenten slagen maar dat er weinig studenten leren.
Auteur: Berber Visser, onderwijskundige.