Casus
Karin zit in het eerste jaar van de opleiding Communicatie. Ze is halverwege het collegejaar. Tijdens een leerteambijeenkomst geeft ze aan dat de studie niet is wat ze ervan had verwacht. Misschien wil ze zelfs stoppen met de opleiding. Als ik doorvraag, vertelt Karin dat ze het idee heeft dat ze wordt opgeleid voor een functie in het bedrijfsleven. Ze twijfelt of ze zich in die wereld thuis voelt. Ze had meer vakken als psychologie en sociologie verwacht. ‘Stoppen met deze studie? Of toch maar doorgaan?’ vraagt ze aan mij.
Belangrijkste redenen voor uitval en overstap
Niet alle studenten maken de eerste studie van hun keuze af. Het percentage studenten dat stopt met de studie in het eerste jaar ligt rond de 32 procent. De belangrijkste redenen die eerstejaarsstudenten geven voor uitval en de overstap naar een andere studie zijn:
- De verwachting is niet uitgekomen. (51%)
- Verkeerde studiekeuze gemaakt. (50%)
- De manier van onderwijs sloot niet aan. (37%)
- De studie was te zwaar. (33%)
- De student is onvoldoende gemotiveerd. (27%)
- Voor 13 procent van de studenten was een negatief BSA (Bindend Studie Advies) de reden van uitval en overstap (ResearchNed, 2020).
De meeste studenten die tijdens of na het eerste jaar stoppen met de studie, stappen over naar een andere opleiding. Vaak is dat een mbo-opleiding of een associate degree. Een percentage studenten met een hbo-propedeuse stroomt door naar een bacheloropleiding van de universiteit.
DO!
Kijk samen naar de keuzefasen voor een studie
Wil de student een keuze voor een (andere) studie maken? Kijk samen naar het stappenplan, ofwel de keuzefasen van psycholoog Otto Taborsky. Idealiter verloopt de keuze voor een bachelor, minor of master volgens deze zes stappen.
Fase 1 Bewust worden
Alleen bij urgentie voor een studie zet een student zich er werkelijk voor in. In deze fase is het belangrijk dat de student gaat ontdekken waar hij/zij nu staat in de studieloopbaan. Inspiratie en steun zoeken in de nabije omgeving is belangrijk!
Fase 2 Onzekerheid toelaten
De student heeft nog geen idee van de uitkomst. Dat geeft onrust. Als de student deze onrust toelaat, is het makkelijker om alle mogelijkheden verkennen. De valkuil ligt op de loer om snel een beslissing te nemen om van dat onaangename gevoel af te zijn. Praten met anderen helpt.
Fase 3 Vrijuit onderzoeken
De student gaat open en actief op onderzoek uit. Hij/zij krijgt inzicht in de eigen interesses, drijfveren en talenten. In deze fase hoort het onderzoeken van (online) opleidingen en bezoeken van open dagen, naast praten met mensen over opleidingen en beroepen. Een aantal opties tijdens dit onderzoek naar wensen en ideeën.
Fase 4 Opleidingen vergelijken
De student vergelijkt de ‘gekozen’ opleidingen en selecteert de belangrijkste criteria. Hij/zij zoekt verder informatie uit over vakken, studieboeken en spreekt andere studenten, o.a. over struikelvakken.
Fase 5 Besluit nemen
In fasen 3 en 4 is waarschijnlijk al duidelijker geworden welke opleidingen of andere opties het meest aanspreken. Een pauze is van nadenken en uitzoeken is raadzaam, ook om intuïtie de ruimte te geven. De voorkeur wordt duidelijker. Als het goed is, geeft dat energie.
Fase 6 Aan de slag
Neemt de student een besluit? Meestal leidt tot energie en daadkracht. Een student schrijft zich in, gaat op zoek naar een kamer, etc. Toch geen energie na een genomen beslissing? Mogelijk nam de student een besluit dat niet echt bij hem/haar past. Teruggaan naar eerdere stappen in het keuzeproces is altijd mogelijk.
Hoe kan je als begeleider ondersteunen bij studietwijfel?
Vaak is het voor een student niet duidelijk waar de studietwijfel vandaan komt. Verhelder eerst de oorsprong van de twijfel en bespreek mogelijke vervolgstappen. Drie factoren – studievaardigheden, levensvaardigheden, studiemotivatie – beïnvloeden hoe een student de studie beleeft (Covey, 2019).
DO!
Stel de student deze vragen ter verheldering:
Studievaardigheden
- Zijn jouw studieresultaten voldoende of goed?
- Vind je de studie in positieve zin uitdagend?
- Lukt het om opdrachten en toetsen goed voor te bereiden?
- Heb je overzicht over wat je moet leren en wanneer. Kun je plannen?
- Is het voor jou duidelijk wat er wordt verwacht in de studie?
- Past de manier van studeren voor deze studie past goed bij jou?
- Denk je dat het hbo goed bij jou past?
Op deze site staat trainingsaanbod om effectiever te (leren) studeren.
Levensvaardigheden:
- Voel je je thuis bij medestudenten?
- Lukt het om de balans te houden tussen studie en andere activiteiten?
- Voel je je voldoende gesteund door mensen om je heen (buiten de studie)?
- Zit je fysiek en mentaal goed in je vel?
- Is er rust in de levenssituatie: gezondheid, woonomstandigheden, financiën familiesfeer?
- Ervaar je voldoende begeleiding vanuit de opleiding?
Meer informatie over begeleiding zoals decanaat, studentenpsychologen, supportgroepen en e-health modules.
Studiemotivatie:
- Boeien de onderwerpen van de studie je?
- Is de studie wat je ervan had verwacht?
- Weet je waar je deze studie naartoe wil werken? Is daar zicht op?
- Heb je plezier in de studieactiviteiten?
- Spreken de beroepsperspectieven na deze studie je aan?
- Kun je in deze studie inzetten waar je goed in bent?
Als er weinig motivatie is, kan een andere studie beter aansluiten. Keuzeadvies biedt begeleiding.
Vervolg casus
Toen Karin haar twijfel uitte, gaf zeker de helft van de studenten aan ook twijfel te hebben. De andere studenten gaven aan benieuwd te zijn naar de hoofdfase van de opleiding. Ik gaf informatie over de hoofdfase, profileringsruimte, stagemogelijkheden en het beroepenveld. Vervolgens vroeg ik de studenten om hun interesses en kwaliteiten te verwoorden. Tijdens een brainstorm keken we welke beroepen en studies daarbij passen. Zo ontdekte Karin dat ze veel liever mensen met problemen helpt. Ze is gaan praten met een Social Work-student. Ook gaat ze op de site van studiekeuze123.nl kijken welke opleidingen nog meer aansluiten op haar interesses. Als ze er niet uitkomt, weet ze dat ze bij een studiekeuzecoach van Keuzeadvies terecht kan.