ADD/ADHD

Casus

Simon is snel afgeleid. Niet alleen tijdens de les, maar ook in de samenwerking met andere studenten, of in gesprek met een docent. Het kost hem moeite om tijdens zo’n gesprek niet telkens andere onderwerpen te introduceren. Of om zijn aandacht bij het gesprek te houden en niet afgeleid te raken als hij iemand voorbij ziet lopen, of als hij een geluid hoort. Behalve dat Simon zich moeilijk kan focussen, valt het plannen hem zwaar. Wanneer moet hij beginnen met studeren voor die toets? En hoe verdeelt hij een grote praktijkopdracht in hapklare brokken?
Simon komt geregeld te laat binnen lopen bij een les. Hij valt vaak laat in slaap en heeft daardoor moeite om op tijd op te staan. Geregeld krijgt Simon het idee dat docenten en medestudenten hem lui en ongemotiveerd vinden. Dat is hij allerminst! 

Wat verstaan we onder ADHD en ADD

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Kort gezegd betekent het dat iemand:

• Het zo druk heeft in zijn hoofd dat er weinig ruimte over is voor (school)werk.
• Iemand niet altijd doorheeft wat er tegen hem of haar wordt gezegd, of wat er van hem of haar wordt verwacht.
• Iemand over grenzen van anderen heengaat omdat er geen ruimte meer is in het hoofd voor het aanvoelen en invullen van wensen en gevoelens van anderen.
• Het komt ook voor dat doordat iemand zo veel bezig is met het managen van alle prikkels dat hij/zij niet meer goed doorheeft wat de rest van het lichaam doet. Met gevolgen als struikelen, dingen laten vallen, en niet in de gaten hebben dat je honger hebt.
• Of iemand zelf ook gek wordt van al die drukte in het hoofd en zich onbedoeld afreageert (kort lontje).
• Verder zijn veel mensen met ADHD  (en ook ADD) ‘triggerhappy’. Er hoeft maar iets te gebeuren en ze schieten in de actie, snel en vaak ook ondoordacht.

ADD

ADD is een variant waarbij de H van Hyperactiviteit ontbreekt. Het verschil tussen ADHD en ADD is dat bij ADD de drukte in het hoofd niet zo zichtbaar is in gedrag van iemand (onhandig, druk, snel gedrag). Iemand is heel druk in het hoofd, maar dat is aan de ‘buitenkant’ niet zo te merken. In de officiële diagnostiek is ADD iets heel anders dan ADHD. In de praktijk merk je dat het gedrag misschien anders is, echter van binnen is het hetzelfde. Wel is het zo dat ADD veel minder snel wordt opgemerkt.

De fundamentele eigenschappen van ADHD en ADD zijn samen te vatten in drie groepen symptomen:

• Aandachtsproblemen
  Het hebben van een korte spanningsboog, snel afgeleid en verveeld zijn; uitstelgedrag vertonen; geregeld van de ene naar de andere activiteit overschakelen zonder iets echt af te maken; moeite om hoofd- van bijzaken te onderscheiden; zich verliezen in details; slecht kunnen plannen en organiseren; slecht prioriteiten kunnen stellen; afwisseling van snel afgeleid zijn met overconcentratie of hyperfocus en/of alleen aandacht kunnen opbrengen voor zaken die je echt interessant vindt.
• Hyperactiviteit
  Motorische onrust ervaren en vaak ook moeten uiten; een veelvoorkomend gevoel van innerlijke onrust; druk doen en veel praten; altijd met iets bezig moeten zijn; moeilijk tot ontspanning komen, en altijd ‘aan’ staan.
• Impulsiviteit
  Eerst doen en dan denken; anderen veelvuldig in de rede vallen; ongeduldig zijn; impulsief geld uitgeven; impulsief relaties en werkbetrekkingen beginnen en ook beëindigen, en voor de omgeving onbegrijpelijke beslissingen nemen.

Bron: DRUKS mijn (on)rustige leven met ad(h)d. Francien Regelink, Uitgeverij Blossom Books, 2020.

Extra informatie

• Studenten met ADHD en ADD stoppen er soms veel tijd en moeite in om hun stoornis te verbloemen. Ze hebben allerlei aanpassingen gedaan waardoor hun ‘uitdagingen’ minder opvallen. Dat betekent dat deze studenten niet de hulp krijgen die ze nodig hebben. Als een student zich op dagelijkse basis aanpast om ADHD of ADD te verbergen, kost dat veel energie.
• Tel daarbij op dat studenten met ADHD en ADD vaak prikkelgevoelig zijn, en er in een grote hogeschool zoals de HU veel informatie op hen afkomt.
• Hoe meer bronnen bovendien van informatie (STIP, Canvas, Studiehandleidingen, etc.) hoe meer last studenten met ADHD en ADD hiervan ondervinden.
• Studenten ervaren geregeld dat er een stigma zit op het label ADHD en ADD. Niet zelden krijgt iemand met ADHD te horen dat zij te veel lawaai maken, te aanwezig zijn en/of irritant zijn.

Hoe kun je als begeleider ondersteuning bieden?

• Probeer zonder oordeel te zijn en begrip te tonen voor de student.
• Informeer naar wat de student nodig heeft om prettig te kunnen studeren.
• Vraag de student hoe je kun helpen om hem/haar aanwezig, en op tijd te laten zijn.
• Bied methoden om structuur aan te brengen in een dag of een week, zodat de student (weer) meer grip en overzicht kan krijgen.
• Plan de gesprekken met (vermoedelijk) prikkelgevoelige studenten in een rustige ruimte. Prikkelgevoeligheid komt niet alleen voor bij ADHD en ADD. Bij andere neurodiversiteiten kan prikkelgevoeligheid ook een rol spelen, zoals bij hoogsensitiviteit en autisme.
• Verwijs de student door naar het aanbod van het het Student Support Centre: de training Effectief studeren met AD(H)D en de supportgroep voor studenten met AD(H)D. Zie deze site voor meer informatie.

Vervolg casus

Simons begeleider nodigt hem uit voor een voortgangsgesprek in een rustige ruimte. Hij vraagt Simon allereerst naar hoe het met hem gaat en laat hem rustig allerlei zaken vertellen. Simon vertelt dat hij de diagnose ADHD heeft. Als ze spreken over Simons houding in de les en het feit dat hij geregeld te laat komt, wordt de begeleider niet boos, en hij beschuldigt Simon niet van desinteresse of luiheid. Samen bekijken ze naar wat Simon nodig heeft. Het maken van een weekplanning blijkt erg zinvol. De begeleider helpt Simon wekelijks gedurende de eerste maand. Daarna pakt Simon het zelfstandiger op. De begeleider tipt Simon over de training ‘Studeren met AD(H)D van het Student Support Centre. Hij wijst ook aan op supportgroepen voor studenten met AD(H)D waar Simon aan kan deelnemen.

Verdere informatie

https://adhdcentraal.nl/
https://impulsenwoortblind.nl/

‘Druks, mijn (on)rustige leven met AD(H)D’, Francien Regelink. Blossom Books Bold.