Adviesrapport Vrouwen in de ICT maant tot actie
Slechts 16% van de ICT-studenten in Nederland is vrouw terwijl dat percentage in een land als Bulgarije 31% is. Welke factoren dragen bij aan dit relatieve lage percentage in vergelijking met andere landen in de EU, India en de VS? Met deze hoofdvraag gingen vijf bachelor-studenten aan de slag voor hun Minor Bevlogen medewerkers, gezonde organisatie (BMGO). Het resultaat van hun onderzoek is vastgelegd in het verhelderende Adviesrapport Vrouwen in de ICT. Naast een analyse van het probleem komen zij ook met mogelijke oplossingen, onder meer gebaseerd op succesvolle initiatieven in het buitenland.
Schreeuwende tekort aan ICT-ers
Het stimuleren van meer meisjes en vrouwen in de ICT heeft bij Hogeschool Utrecht al langer alle aandacht. Want er is niet alleen over de hele linie een schreeuwend tekort aan ICT-ers, ook zal een meer diverse samenstelling van de ICT-werkers de kwaliteit verbeteren. Maar ondanks de inspanningen om meer vrouwen voor de ICT te interesseren en werven – zoals bijvoorbeeld via het actieve HU-netwerk Vrouwen in de ICT (VICT) – blijft hun aandeel nog steeds behoorlijk achter.
Geen een ICT-student
Geen van de auteurs van het rapport – Daan Kram, Julian van Maarschalkerweerd, Mirte Noten, Olivier van den Bemd en Bente van Doorn – studeert HBO-ICT. Julian, die HRM studeert, geeft aan dat dat zeker geen nadeel is geweest bij het afnemen van de interviews: ‘Omdat wij ‘van buitenaf’ komen, voelen de studenten zich vrijer tijdens de interviews. Daarmee hebben we veel waardevolle informatie boven tafel gekregen die we in ons advies konden verwerken.’ De interviews waren onderdeel van het kwalitatieve onderzoek, daarnaast werd onder de vrouwelijke én mannelijke studenten HBO-ICT ook een enquête verspreid. Julian: ‘Opvallend was dat de antwoorden van de mannelijke studenten grotendeels overeenkwamen met die van de vrouwelijke studenten. Ook zij zien waar meisjes tijdens hun studie tegenaan lopen.’
Herkenbare barrières
Tijdens de interviews werden veel bekende vooroordelen bevestigd. Zo vertelde een van de geïnterviewde studentes: ‘Mijn vader werkte in de ICT, ik dacht altijd dat het iets voor mannen was. Het was nooit iets waar ik als meisje mee in aanraking kwam.’ Een andere studente gaf aan dat zij ook tijdens de opleiding tegen drempels oploopt: ‘Het is soms moeilijk om erbij te horen, omdat de gesprekken vaak draaien om dingen waar ik niet veel mee heb, zoals gaming en technische gadgets’. Julian: ‘Ik heb zelfs begrepen dat het meisjes wordt afgeraden om voor ICT te kiezen. Terwijl de boodschap juist moet zijn dat het is normaal om als vrouw in de ICT te werken.’
Kernbevindingen
Uit het onderzoek kwam een aantal kernbevindingen naar voren. Zo twijfelen veel vrouwen over een ICT-opleiding door hardnekkige stereotypes en een gebrek aan vrouwelijke rolmodellen. Bijna twee derde van de vrouwelijke studenten ziet ICT nog steeds als een ‘mannenberoep’, en meer dan de helft mist inspirerende voorbeelden.
Daarnaast voelen veel vrouwelijke studenten zich geïsoleerd door de scheve man-vrouwverhouding binnen de HU. Bijna driekwart ervaart uitsluiting door de mannelijke meerderheid, wat hun studieplezier en motivatie ondermijnt.
Hoewel de HU via het netwerk Vrouwen in de ICT initiatieven organiseert zoals netwerkbijeenkomsten, workshops, aanwezigheid op Open Dagen en groeperen van vrouwelijke studentes, blijkt dit niet genoeg. Er is behoefte aan structurele veranderingen om ICT toegankelijker en inclusiever te maken.
Het buitenland doet het beter
Naast een onderzoek naar de situatie in Nederland, is ook gekeken naar wat andere EU-landen, India en de Verenigde Staten – waar een hoger percentage vrouwen in de ICT werkt – doen om vrouwen voor de ICT te werven.
Zo timmert bijvoorbeeld in India de non-profit organisatie Girls Who Code (GHC) aan de weg met gratis summer schools. Meisjes leren er computer science skills, ontmoeten tech leaders en worden zo voorbereid op een carrière in de (computer)techniek. Mede door dit initiatief is het percentage vrouwen in ICT in India met 29,1%, bijna twee keer zo hoog als in Nederland.
Interessant is ook het hoge percentage vrouwelijke ICT-studenten in Bulgarije: 31%. Twee initiatieven springen eruit: Rails Girls Sofia, een organisatie die via gratis tweedaagse workshops meisjes kennis laat maken met programmeren en techniek. Dit programma loopt sinds 2013 en werd dit jaar voor de vijftiende keer aangeboden. Daarnaast is Bulgarije lid van Women in Tech® & Leadership, een organisatie die onder andere actieve deelname en leiderschap van vrouwen in ICT stimuleert.
Wat moet er veranderen?
Het adviesrapport bevat een aantal heldere aanbevelingen. Zo moet de perceptie van ICT op de schop. Door ICT te koppelen aan maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid en sociale impact kan het beroep aantrekkelijker worden voor vrouwen. Ouders en docenten spelen hierin een belangrijke rol; zij moeten actief worden betrokken om genderstereotypen te doorbreken. Ook is het cruciaal dat de HU zelf meer vrouwelijke mentoren en docenten aantrekt en een inclusieve leeromgeving creëert.
Daarnaast moet er nauwer worden samengewerkt met middelbare scholen en bedrijven, zodat meisjes al vroeg kennismaken met ICT. Stageprogramma’s gericht op genderdiversiteit en overheidsbeleid dat gelijke kansen stimuleert, kunnen daarbij helpen.
Alleen met een gezamenlijke aanpak van onderwijs, bedrijfsleven en overheid kan de genderkloof in de ICT-sector echt worden gedicht. De HU heeft een sleutelrol in deze verandering. Julian: ‘Er moet veel meer voorlichting komen, ook op middelbare scholen. De boodschap moet zijn dat het normaal is dat vrouwen in de ICT werken.’