Geschreven door Anita Bosman op AG Connect: https://www.agconnect.nl/carriere/onderwijs/ict-talent-opleiden-een-keiharde-noodzaak
De afgelopen tijd hebben we gezien hoe onvoorspelbaar Amerika zich opstelt op het wereldtoneel. De tijd dat Europa blind kon vertrouwen op de VS is voorbij. Niet alleen op het gebied van defensie, maar vooral in de digitale wereld zijn we pijnlijk afhankelijk geworden van Amerikaanse technologie. AI-toepassingen, dataopslag en cloudservices worden gedomineerd door bedrijven als Microsoft, Google en Amazon.
Maar als geopolitieke belangen verschuiven, wordt deze afhankelijkheid een risico. We moeten in Europa de regie terugnemen over onze digitale infrastructuur en investeren in onze eigen technologie.
Europa moet strategische autonomie nastreven, niet alleen in energie en defensie, maar vooral op het gebied van technologie en data. We kunnen het ons niet veroorloven om de controle over onze digitale toekomst uit handen te geven. Amerikaanse techgiganten bepalen nu grotendeels hoe wij werken, communiceren en leren. Essentiële data voor onze economie en nationale veiligheid ligt op servers aan de andere kant van de oceaan, onder regelgeving waar wij geen invloed op hebben. Dit moet anders. We hebben Europese techbedrijven nodig en goed opgeleid ICT-talent dat binnen Europa blijft en hier technologische vooruitgang stimuleert.
Om deze transitie te realiseren, moeten we in Nederland fundamenteel anders nadenken over hoe we ICT-talent creëren. Het klassieke idee dat je vier jaar studeert en dan klaar bent voor de arbeidsmarkt is achterhaald. AI en digitale transformatie veranderen de werkgelegenheid in hoog tempo. Een voorbeeld hiervan is dat de functie van softwaredeveloper als starterspositie verdwijnt, terwijl de vraag naar specialisten in AI, data science en cybersecurity groeit. Het Future of Jobs Report 2025 voorspelt dat bijna 40% van de huidige vaardigheden binnen vijf jaar verouderd zal zijn. Dit vraagt om een compleet andere aanpak voor het aantrekken en opleiden van ICT-talent: meer samenwerking met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen, een constante focus op bij- en omscholing, de doelgroep vergroten en een overheid die ICT-onderwijs stimuleert.
Nauwere samenwerking
De sleutel tot verandering ligt in een nauwere samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Te vaak klagen bedrijven dat afgestudeerden niet klaar zijn voor de praktijk, terwijl onderwijsinstellingen worstelen om hun curricula up-to-date te houden.
Dit gat dichten we alleen door structureel samen te werken. Bedrijven moeten geen afnemers van talent zijn, maar partners in het opleidingsproces. Dit betekent samenwerking in curriculumontwikkeling, hybride leer-werktrajecten en een actieve rol in het bij- en omscholen van medewerkers. Veel mbo’s, hogescholen en universiteiten hebben hier al mogelijkheden voor. Denk aan ‘partner-in-onderwijs’-initiatieven en duale trajecten waarbij mbo-4-studenten doorstromen naar een hbo-diploma via een werk-leerconstructie. Toch is het opmerkelijk hoe terughoudend sommige bedrijven zijn om een paar duizend euro te investeren in het opleiden van jong talent.
Constante focus op bij- en omscholing
Daarnaast moeten we veel meer investeren in om- en bijscholing van werkende professionals, want de digitale sector verandert te snel om te kunnen varen op een vierjarige studie. De toekomst ligt in modulaire en flexibele leerpaden, waarmee professionals hun kennis continu kunnen bijspijkeren zonder volledig opnieuw te moeten studeren. Microcredentials, korte, erkende certificaten voor specifieke vaardigheden, bieden hier een uitkomst. Ze stellen studenten én werkenden in staat om up-to-date te blijven met de laatste technologische ontwikkelingen, zonder vast te zitten aan een langdurig onderwijstraject. Leven Lang Ontwikkelen mag geen loze kreet zijn, maar moet de norm worden in hoe we ons onderwijs en bedrijfsleven inrichten.
Doelgroep ICT verbreden
We moeten meer ICT-talent opleiden, van studenten tot professionals, en daarbij een bredere doelgroep aanspreken. Daarbij laten we vooral ons vrouwelijk talent liggen. Vrouwen blijven ondervertegenwoordigd in de sector, wat niet alleen een maatschappelijk probleem is, maar ook een economische bottleneck. Diversiteit stimuleert innovatie en concurrentiekracht, maar de instroom van vrouwen blijft laag door stereotypen en een gebrek aan rolmodellen.
Om dit te doorbreken, is een structurele aanpak nodig. Meisjes zouden al op jonge leeftijd moeten kennismaken met technologie. Door programmeerlessen in de klas en door ICT te koppelen aan maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid en gezondheidszorg.
Veel vrouwen die wél voor ICT kiezen, haken later af omdat ze zich niet thuis voelen in een sector. Opleidingen en werkgevers moeten daarom veel bewuster nadenken over hoe ze een inclusieve omgeving kunnen creëren.
Overheid stimuleert ICT-onderwijs
De overheid zou een grotere rol kunnen spelen bij het aantrekken van meer ICT-studenten. Zo zou een incentive voor technische studies een goed idee zijn: een hogere basisbeurs, een extra jaar studiefinanciering of ruimere visa voor buitenlands talent dat in Nederland wil studeren. Allemaal mogelijkheden die we moeten overwegen als we de tekorten willen dichten. In plaats van bezuinigingen vraagt deze uitdaging om een visionair onderwijsbeleid van het kabinet.
Tijd om in beweging te komen!
Europese bedrijven en overheden moeten beseffen dat technologische afhankelijkheid niet alleen een economisch probleem is, maar ook een strategisch risico. We moeten eigen alternatieven bouwen, investeren in Europese techbedrijven en talent hier houden. Nederland zou hier een voortrekkersrol in moeten nemen. Om te beginnen bij het onderwijs. Zonder een sterk ICT-onderwijssysteem dat talent ontwikkelt en bindt aan de economie, zullen we achterblijven in de technologische innovatie.
De komende jaren zullen bepalend zijn. We hebben geen tekort aan talent, we hebben een tekort aan visie. Bedrijven en overheid, pak de regie! Sluit partnerschappen met onderwijsinstellingen, investeer in leer-werktrajecten, zorg voor meer omscholing bij professionals en zorg voor een diverse instroom van talent.
We kunnen niet blijven wachten tot Amerika ons redt; het is tijd dat we zelf in beweging komen!