Complexe scheidingen kennen veel verliezers. Niet alleen kinderen en ouders en hun netwerk, maar ook professionals. Ouders ervaren het hulpverleningsproces dat volgt ná de scheiding soms alsnog pijnlijker dan de scheiding zelf. Het lukt te vaak niet om destructieve communicatiepatronen binnen de gebroken gezinnen te doorbreken. De veiligheid van kinderen en ouders is in het geding. Het netwerk staat erbij, kiest vaak partij en wordt meegesleurd in de conflicten. Maar ook betrokken professionals lopen vaak leeg op de taaie problematiek en de vele klachtenprocedures van een van de strijdende partijen. Opschaling naar de jeugdbescherming kost gemeenten handenvol ineffectief besteed belastinggeld.
Binnen het Programma Geweld in Gezinnen van het kennisplatform Utrecht Sociaal zijn rond de twintig mensen in het voorjaar van 2023 een Ontwikkeltafel Complexe Scheiding gestart. Zij hebben persoonlijke ervaring met een complexe scheiding, werken als professional met (ex)partners, kinderen en gezinnen in scheiding, zijn manager, beleidsmedewerker of leiden professionals op. Net als vele anderen maken zij zich zorgen over de huidige hulp aan gezinnen in scheiding en zoeken ze concrete manieren om die te verbeteren.
Deelnemers van de ontwikkeltafel kwamen zesmaal bij elkaar. In de bijeenkomsten verkenden we het probleem, wisselden ervaringen uit en kwamen uiteindelijk tot een analyse. Onze ideeën legden we voor aan een panel van deskundigen, die nuttige en inspirerende feedback gaven. In het document hieronder, te downloaden in pdf, volgen onze reflecties.
Het eerste deel bestaat uit analyses. Wat maakt dat een scheiding zo uit de hand kan lopen? Daaruit trekken we conclusies over wat er nodig is om de destructieve dynamiek te doorbreken: mild moedig maatwerk. Vervolgens laten we zien waarom dat in de praktijk volgens ons vaak zo lastig is om te realiseren. Hierbij trekken we parallellen tussen reflexen van (ex)partners en reflexen van sommige hulpverleners. We sluiten dit deel af met een analyse over het systemisch gedachtegoed en hoe dat bij complexe scheidingen wellicht meer genuanceerd ingezet kan worden dan nu vaak het geval is.
Het tweede deel bestaat uit handvatten om mild, moedig maatwerk in de praktijk te brengen. We schetsen daartoe drie scenario’s die we in scheidingen herkennen en gaan in op dreigend contactverlies. We sluiten af met meer algemene aandachtspunten over hoe elke professional die te maken heeft met complexe scheidingen door het leveren van mild, moedig maatwerk kan bijdragen aan meer rust in het gezinssysteem en een grotere veiligheid voor kinderen.