Sander Toby en Remco Coppoolse
Als adviseurs, onderzoekers en docenten in onderwijsinnovatie worden we veel betrokken bij kansrijke innovaties en ambitieuze veranderaars. Daarbij krijgen wij vaak te maken met veranderaars en opleidingsteams die zoekende zijn in waar ze moeten beginnen met innoveren, die vast zijn gelopen in hun veranderambitie of waar gebeurtenissen uit het verleden maken dat het moeilijk is om een verandering te realiseren. Vaak zijn de eerste vragen die gesteld worden vragen als: hoe gaan we om met weerstand, hoe krijgen we docenten mee die niet willen en hoe zorgen we dat we iets ontwerpen dat ook echt werkt? Best grote vragen waar we ook niet altijd direct een antwoord op hebben. Meestal beginnen we met zelf heel veel vragen terug stellen en proberen we te achterhalen wat er speelt, waarom het gaat zoals het gaat in het team en wat de vraag is waar het echt om gaat, de vraag achter de vraag. In de loop van de jaren hebben we samen zo al heel wat onderwijsinnovaties gezien en meegemaakt en zijn we patronen gaan ontdekken. We hebben ons ingelezen, verdiept en Remco is zelfs gepromoveerd op het onderwerp. Een aantal inzichten hebben we wel helder: innoveren in het onderwijs is vaak geen lineair proces, het is niet simpel, maar vaak complex en als er geen energie van de betrokkenen is voor de verandering wordt het heel moeilijk. En toch blijven we ook steeds opnieuw tegen vraagstukken aanlopen waarbij we denken: hoe pakken we dit nu weer aan?
We vinden het tijd om onze bevindingen breder te gaan delen. Niet alleen in een poging om anderen te helpen, maar vooral om onze ideeën en inzichten scherp te krijgen, patronen die we zien te begrijpen en zo de puzzelstukjes waar we dagelijks mee werken aan elkaar te leggen. Maar daarin dreigt onmiddellijk een gevaar: we hebben best wel wat ervaring en kennis over het proces van onderwijsinnovatie, maar wij weten ook lang niet altijd hoe het werkt. Bovendien is elke situatie weer nieuw en uniek, dus algemene wetmatigheden zijn moeilijk te vangen. Daarbij is onze manier van werken gericht op het vrijmaken en uitwisseling van veranderenergie, door gezamenlijke processen te organiseren waarin afstemming ontstaat over nieuwe inhouden. Een boek schrijven waarin we beschrijven hoe het moet past niet bij onze stijl. Voor ons is dit een ingewikkelde paradox: hoe kunnen we kennis en inzichten delen, terwijl we zelf mee-leren van onze collega veranderaars.
Zo kwamen we tot een website: spelen met veranderenergie. We gaan in een aantal iteraties werken aan ons beoogde resultaat: een handboek voor veranderaars in complexe onderwijsinnovaties. Daarin zetten wij steeds een ontwikkelstap en leggen de uitkomst voor aan onze peers, collega veranderaars, maar ook andere geïnteresseerden. Wij hopen op reacties, alternatieven, aanscherpingen en aanvullingen, wat de input is voor een volgende ontwikkelstap. Concreet zijn wij voornemens om de zoveel tijd een hoofdstuk te publiceren en we laten jullie via LinkedIn en Twitter weten als er weer een nieuw hoofdstuk online staat. We maken een podcast waarin we het hoofdstuk met elkaar bespreken en we vragen jullie om mee te lezen, te luisteren en te denken en ons van jullie gedachten te voorzien. Vervolgens verwerken we jullie input in een nieuwe versie van het hoofdstuk totdat we er tevreden mee zijn. En dat doen we elke keer met een nieuw hoofdstuk. En misschien komen we er over een tijdje wel achter dat we dingen moeten aanpassen in onze werkwijze. Dan delen we dat hier en is dat ook onderwerp van gesprek. Zo proberen we congruent te blijven aan onze ideeën over veranderen en gebruiken we het schrijven van dit boek als manier om met z’n allen van te leren. We zijn heel nieuwsgierig wat dit op gaat leveren en hopen dat jullie in grote getalen meedenken!