Tijdens de inspiratiesessie Lessons Learned Corona op 13 april interviewde Sjirk Zijlstra twee collega’s van de Vrije Universiteit Amsterdam: Charlotte Meijer, adviseur onderwijsinnovatie, en Yousif Salhi, studentassistent VU Onderwijswerkplaats. Welke ervaringen hebben zij met online onderwijs in het afgelopen jaar? En welke lessen trekken zij voor de toekomst? Charlotte ging in gesprek met studenten van de VU en formuleerde ’10 elementen van online onderwijs die studenten willen behouden.’

Wat waren hun eerste ervaringen met online onderwijs? Charlotte: ‘Mijn eerste ervaring met online was wel echt positief. Vooral met een nieuwe tool bij de VU: FeedbackFruits.’ Deze tool maakt het mogelijk om gezamenlijk literatuur te lezen en video’s te bekijken: ‘Je kan daarin vragen stellen aan je medestudenten, zodat je elkaar kan helpen zonder elkaar te zien.’ Op die manier versterkt deze tool de onderlinge interactie. Yousif had vooral baat bij kennisclips: ‘Kennisclips helpen erg tijdens het studeren: je kan diep op een onderwerp ingaan zonder een heel college te volgen.’ Maar ze dienen als aanvulling en niet als vervanging van het bestaande onderwijs, benadrukt Yousif.

Charlotte miste bij de evaluatie van online onderwijs de mening van studenten. Ze ging zelf op onderzoek uit en formuleerde 10 elementen die studenten willen behouden. Welke les sprong er voor haar uit? Vaker naar de mening vragen van studenten (element nummer 7.): ‘Werkt dit voor jullie? Studenten betrekken bij het lesgeven: dat moeten docenten vooral blijven doen.’ Yousif sprong vooral aan op element nummer 10: ‘meer opdrachten, minder tentamens.’ ‘Opdrachten vereisen meer aandacht, zodat ik mijn hoofd er beter bij kan houden.’

Welke van de 10 elementen zijn nu ook geschikt voor studenten in het hbo? Charlotte: ‘Natuurlijk kennen we de mening van wo-studenten beter, omdat we die hebben bevraagd.’ Ze heeft de indruk dat er wel een verschil is tussen wo- en hbo-studenten, maar: ‘Op het artikel met de 10 elementen hebben ook hbo-studenten gereageerd. En die geven aan dat ze alle 10 ook werken voor het hbo.’ Het ISO-onderzoek naar ervaringen van studenten betreft overigens wo- en hbo-studenten. In dat onderzoek delen zij hun ervaringen met toetsen en onderwijs op afstand tijdens corona.

Wat kunnen docenten nou beter niet doen? Het is verleidelijk om ofwel heel veel online te blijven doen, ofwel terug te grijpen op volledig offline onderwijs. Yousif heeft er een heldere mening over: ‘Online moet een aanvulling zijn op de gewone lessen. Geen vervanging voor het ouderwetse onderwijs: naar college gaan en lessen volgen.’ Online moet met andere woorden een plusje blijven. Wat vindt zijn collega Charlotte daarvan? ‘Interactie is het allerbelangrijkste. Je kan daarom niet alleen online werken.’ Interactie in de vorm van direct menselijk contact dus. Voor, tijdens en na het college. Maar online biedt onmiskenbaar grote mogelijkheden.

Bijvoorbeeld als je variatie wil aanbrengen in het onderwijs. Charlotte is stellig over het belang van afwisseling: ‘Op mijn aanraden zijn docenten meer variatie gaan aanbrengen in hun onderwijs, bijvoorbeeld door kennisclips vooraf aan te bieden. Dat geeft je veel meer tijd om tijdens het college interactie op gang te brengen.’ En wat kan je nog meer doen om variatie te bevorderen? ‘Begin met een paar vragen vooraf in de chat, zorg daarna voor een korte uitleg, en laat de studenten dan in een ‘break-out room’ discussiëren.’ Groot voordeel van die werkwijze: studenten zijn meer betrokken bij de les.

10 elementen die studenten willen behouden
Ervaringen van studenten met onderwijs en toetsen op afstand tijdens corona. (ISO-onderzoek)
FeedbackFruits is ook als pilot beschikbaar bij HU: docenten kunnen er interactieve video’s mee maken, waarin studenten ook zelf vragen kunnen toevoegen. Zie https://husite.nl/tln/interactieve-video-in-je-onderwijs/.

‘De hoeksteen van het onderwijs is verbinding’: interview met Amin Asad
Lessons Learned Corona: verslag inspiratiesessie