1. Home
  2. Optimaal studeren
  3. Leren leren
Optimaal studeren

Leren leren

Casus

Een student geeft aan: “Ik besteed uren aan mijn studie, maar nog steeds haal ik onvoldoendes. Wat kan ik doen?”  

Herken je als begeleider/docent deze vraag? Dan is de kans groot dat dit stuk jou kan helpen. Studenten weten vaak wel wàt ze moeten leren, maar niet hoè ze moeten leren.
Resultaat: projecten die niet lekker lopen, uren kwijt aan de studie, en nog steeds onvoldoendes. En, misschien wel het ergste, een gebrek aan zelfvertrouwen. Eke keer een tegenslag verwerken, gaat je niet in de koude kleren zitten.

Wat verstaan we onder Leren Leren?

Leren is een proces waarbij een ervaring een permanente verandering in kennis of gedrag veroorzaakt. Leren Leren gaat over het zelfstandig in handen nemen van deze processen. Een opleiding biedt routes aan waarin de studenten de opleiding kan voltooien. De student volgt de route, maakt keuzes en zet zich in om het einde te halen. Hiervoor moet een student de aangeboden uitdagingen op kunnen pakken: van het opdoen van kennis, tot het ontwikkelen van vaardigheden.

Het aanleren van deze studievaardigheden de student aan onder de term Leren Leren. Vergelijkbare termen zijn meta-cognitieve vaardigheden, zelfstandig studeren, eigenaarschap, studie regie of studentvaardigheden.

HU Begeleidt heeft twee onderwerpen extra uitgelicht: uitstelgedrag en concentratie (focus), zie daarvoor de specifieke items.

Hoe kan je als begeleider ondersteunen met Leren Leren?

Als begeleider kan je op verschillende manieren bijdragen aan Leren Leren.

  1. Ten eerste, stimuleer student zich te bekwamen in het Leren Leren in de context van de studie. Laat de student deze vaardigheid direct toepassen op een relevante casus. Zo versterk je de overdracht van het geleerde. Coaching komt hierbij van pas. In het boek ‘De zes rollen van de leraar’ komen handige tips aan bod die je helpen de student te stimuleren te ontwikkelen, waaronder de 7 stappen van een coachingsgesprek. Laat de student zelf de context en focus voor de begeleiding kiezen. Dat helpt in het eigen maken van de vaardigheid Leren Leren.
  2. Als tweede manier, spoor studenten aan de cyclus van zelfgereguleerd lerente doorlopen. In deze cyclus leert een student in drie fasen de studie aan te pakken, ook na het coachingstraject. Door oriënteren, uitvoeren en reflecteren, maakt de student een belangrijke vaardigheid eigen, niet alleen voor de studie maar ook voor de toekomst.

In elke fase kun je de student op verschillende manieren begeleiden (zie de bronnen voor een uitgebreidere kennismaking met zelfgereguleerd leren en bijv. in artikel 3 een tabel met vragen aan de student).

Oriënteren

In de eerste fase help je de student een doel te stellen, bijvoorbeeld thema 1 verwerken, en inzicht te geven in het eigen kunnen: ‘Dit is wat ik kan’.

Uitvoeren

In de tweede fase begeleid je in het kiezen van de juiste strategie, bijvoorbeeld  flashcards, én het monitoren: hoe ver ben je, hoe lang duurt het.

Reflecteren

In de derde fase reflecteer je op het bereiken van de gestelde doelen, bijvoorbeeld niveau van verwerking thema 1, eventueel met oefenvragen, feedback of andere middelen. Én op de geïnvesteerde moeite: monitoren fase 2: weinig of juist veel tijd besteed. Het doel van deze reflectie is het bijstellen van de inzichten in het eigen kunnen, voor fase 1, om vervolgens in een nieuwe fase een nieuwe keuze te maken. Denk aan een nieuwe route bepalen voor het volgende ander doel, of leercyclus.

3.De derde manier, bied effectieve leerstrategieën aan.
De meeste studenten zijn hier niet van op de hoogte,  terwijl dit van groot belang is. Voorbeelden van effectieve strategieën:
Retrieval, bijvoorbeeld schrijf op een vel papier in vijf minuten alles wat je weet over thema 2.
Dual coding, verbeeld een tekst in een figuur OF schrijf op wat je in een figuur ziet.

Minder effectieve leerstrategieën zijn herlezen, samenvatten en/of markeren. (Zie Dunlosky en Learning Scientist voor een vollediger overzicht). Een groot deel van de studenten maakt gebruik van minder effectieve methodes (Zie Biwer). Met meer kennis over Leren Leren, bijvoorbeeld door Study Smart van de Universiteit Maastricht, zullen studenten effectiever en efficiënter gaan leren. Gevolg: betere resultaten in minder tijd.

Tenslotte is het belangrijk om nieuwe leerstrategieen om te zetten in gewoontes. Het falen van nieuwe leerstrategieën heeft niets te maken met de effectiviteit, maar met het blijvende gebruik ervan. Gedragsverandering is een intensief traject. Gewoontevorming vergemakkelijkt dat proces.

Er zijn vier kenmerken voor het aanleren van gewoontes:

  1. Maak de gewoonte zichtbaar
  2. Maak de gewoonte aantrekkelijk
  3. Maak de gewoonte klein
  4. Maak de gewoonte lonend

Koppel het vormen van gewoontes aan het experimenteren met nieuwe leerstrategieën. Zo steun je de student in een blijvende ontwikkeling.

Waar kunnen we de student in de HU naar verwijzen?

De HU biedt de student via het Student Support Centre (SSC) workshops en trajecten voor Leren Leren.

In de training Leren Hoe Je Moet Leren krijgt de student vijf sessies onder begeleiding aangeboden in vijf weken. Studenten krijgen inzicht in hun leerproces, formuleren ontwikkelpunten en ze worden uitgedaagd met nieuwe technieken en effectieve leerstrategieën te experimenteren. Dit gebeurt samen met andere studenten én door het aanbod van meer dan 40 video’s met bewezen effectieve strategieën en stap-voor-stap protocollen.

In Tentamen Masterclass krijgt de student een crash course van drie uur. De student werkt een planning uit tot het punt dat hij/zij het tentamen, portfolio of verslag met een glimlach inlevert. De cursusmaterialen zijn geschikt voor elk tentamen of verslag.

Onderwerpen die Leren Hoe Je Moet Leren en de Tentamen Masterclass aan bod komen zijn leerstrategieën, uitstelgedrag, concentratie, focus, brein en leren, snellezen, plannen en tentamenstrategieen. Meer informatie staat op deze website

Wil je liever grote groepen aanzetten tot nieuwe vormen van leren, liefst allemaal op hetzelfde moment? Het SSC biedt de mogelijkheid voor inspiratiesessies. Daarin kunnen kennismaken met de mogelijkheden van hun brein en geïnspireerd raken voor het aanleren van nieuwe strategieën. Deze brede inspiratie, in combinatie met het aanbod van een vervolgtraject bij bijv. Leren Hoe Je Moet Leren, zorgt ervoor dat de juiste ondersteuning bij de student terecht komt die dit het meeste nodig heeft.

Wat biedt de HU voor begeleiders op het gebied van Leren leren?

Ook docenten en begeleiders kunnen zich bekwamen in Leren Leren. Wil je antwoord op de volgende vragen?

  • Hoe begeleid je een student zo dat hij/zij grip krijgt op de studie?
  • Hoe leer je een student te experimenteren met nieuwe strategieën en alles uit zichzelf te halen?
  • Hoe coach je een student om het geleerde en/of nieuwe vaardigheid te blijven toepassen?
  • Wat zijn die bewezen studiestrategieën precies? Welke moet je juist vermijden?

Hou dan de agenda van Hu Begeleidt in de gaten of bestudeer onderstaande literatuur.
Ook is dit een interessante podcast reeks: ’t Leerlab Podcast – Alles over leren leren en plannen! | Podcast op Spotify

Op dit you-tube filmpje wordt een samenvatting gegeven van effectieve en ineffectieve leerstrategieën.

Wetenschappelijke literatuur

  • Dunlosky et al. Improving Students’ Learning With Effective Learning Techniques: Promising Directions From Cognitive and Educational Psychology. Psychol Sci Public Interest. 2013 Jan;14(1):4-58. doi: 10.1177/1529100612453266.
  • Biwer et al. Study smart – impact of a learning strategy training on students’ study behavior and academic performance. Adv Health Sci Educ Theory Pract 2022 Aug 23;1-21. doi: 10.1007/s10459-022-10149-z.
  • Pashler, H. et al. (2007). Organizing instruction and study to improve student learning. IES practice guide. NCER 2007–2004. National Center for Education Research.
  • Zimmerman. Becoming a self-regulated learner. (2002) Theory Into Practice 41(2):64-70.

Tips voor populair wetenschappelijke literatuur

enEnglish
UA-29247330-1