Rick Plantinga • 25 mei, 07:30 • 5 minuten leestijd
Provincie Utrecht – Alle 26 Utrechtse burgemeesters en de commissaris van de Koning hebben het Rijk opgeroepen kansrijke asielzoekers voortaan meteen te laten werken. En tot de wetgeving is aangepast om dit mogelijk te maken, wil de provincie Utrecht alvast starten met een pilot.
Neem een voorbeeld aan hoe er is omgegaan met de Oekraïense vluchtelingen, zegt commissaris van de Koning Hans Oosters. “Die zijn over het algemeen aan het werk, de kinderen gaan naar school en in alle ellende die ze meemaken tijdens hun vlucht is dit echt een puntje van hoop omdat ze dan toch kunnen gaan deelnemen aan de samenleving. Dat gunnen wij ook asielzoekers waarvan het nagenoeg zeker is dat ze in Nederland zullen blijven.”
Iedere ochtend als commissaris van de Koning Hans Oosters bij zijn werk aankomt, ziet hij Oekraïense ouders die klaarstaan om hun kinderen naar school te brengen en daarna aan het werk te gaan. Sinds een jaar worden 240 Oekraïeners opgevangen op drie etages in het provinciehuis. Maar bij werkbezoeken aan andere azc’s in de provincie ziet hij een heel ander beeld: jonge vluchtelingen in de voormalige kazerne bij Paleis Soestdijk die al maanden wachten op een eerste gesprek met de IND en net te horen hebben gekregen dat het gesprek met een half jaar is uitgesteld.
“Daar word je stil van”, zegt Oosters. Vooral omdat de asielzoekers, in tegenstelling tot de vluchtelingen uit Oekraïne, in de tussentijd nauwelijks kunnen werken. Oosters: “Daar zijn nu nog heel veel belemmeringen voor. Zodat asielzoekers waarvan het zeker, of nagenoeg zeker, is dat ze in Nederland kunnen blijven, nog heel lang moeten wachten voordat ze daadwerkelijk kunnen gaan werken.”
Maximaal 24 weken
Want hoe zit dat eigenlijk? Oekraïense vluchtelingen mogen meteen na aankomst aan het werk maar voor asielzoekers zijn de regels strenger. Het eerste half jaar mogen zij helemaal niet werken en daarna mogen zij maximaal 24 weken per jaar aan de slag. Daarnaast hebben zij moeite met het krijgen van een BSN, iets wat nodig is om aan het werk te kunnen. En ook het verstrekken van de vergunning die een werkgever nodig heeft om een asielzoeker in te schakelen, gaat vaak traag.
Bij de Oekraïners ziet Oosters het positieve effect van de versoepelde regels voor die groep. 46 procent van de Oekraïense volwassenen die naar Nederland zijn gekomen, heeft betaald werk. De Utrechtse burgemeesters, onder leiding van Oosters, willen dat kansrijke asielzoekers voortaan ook zo snel mogelijk aan het werk kunnen.
Het gaat dan om asielzoekers uit landen waarbij de overgrote meerderheid uiteindelijk een verblijfsvergunning krijgt. Zo werd in de eerste helft van 2022 96 procent van de Syrische aanvragen en 99 procent van de aanvragen van Turken, Afghanen en Jemenieten, goedgekeurd. Oosters: “Mensen uit Syrië bijvoorbeeld, daarvan is de kans heel groot dat ze, gegeven de situatie in Syrië, mogen blijven. Die mensen zou je zo snel mogelijk naar de regio willen laten gaan en opvangen in een asielzoekerscentrum op de plek waar ze uiteindelijk zullen gaan blijven, wonen en werken.”
Personeelstekort
Bang voor een aanzuigende werking is Oosters niet. Deze regels gelden nadrukkelijk niet voor zogeheten veiligelanders. Daarnaast is volgens de commissaris iedereen erbij gebaat als kansrijke asielzoekers zo snel mogelijk aan het werk gaan.
Te beginnen met de asielzoekers zelf: die hebben dan een zinvolle dagbesteding. Werken helpt bij de integratie, en daarnaast verdienen zij een eigen boterham waarvan een deel weer gebruikt wordt om de opvang van de COA te betalen. Naarmate asielzoekers langer gedoemd zijn werkloos af te wachten, gaan hun vaardigheden en geestelijke gezondheid achteruit en wordt het lastiger uit de bijstand te komen. En dat is wel nodig want na vier jaar zit nog steeds 40 tot 50 procent van de statushouders, dat zijn dus asielzoekers die te horen hebben gekregen dat ze mogen blijven en die zoveel mogen werken als ze willen, in de bijstand.
Maar ook werkgevers zouden blij zijn met extra personeel. Zo zijn er in Woerden bijvoorbeeld veel banen in de productiesector. En ook in de land- en tuinbouw zouden de asielzoekers zo kunnen instromen. En anders zijn ze in de zorg en de horeca ook altijd op zoek naar extra handen.
En volgens Oosters is het ook goed voor het draagvlak in de samenleving als asielzoekers meer gaan werken. Asielzoekers integreren, door het contact op de werkvloer dan sneller en ook dragen ze zo bij aan de Nederlandse economie en samenleving.
De oproep van de burgemeesters en de commissaris is een onderdeel van Plan Utrecht. Hierbij willen de 26 Utrechtse gemeenten niet alleen kijken naar de kwantitatieve vraag van de asielopvang, maar ook naar de kwaliteit van de asielopvang. Zo wil het plan ervoor zorgen dat er in de buurt van een azc altijd onderwijs en zorg geregeld is, en moet er ook voldoende werkgelegenheid zijn.
Daarnaast willen de gemeenten ook het asielvraagstuk gezamenlijk oplossen, in plaats van ieder voor zich. Zo groeide onlangs het azc in Leersum met 100 plekken, maar namen omliggende gemeenten een aantal statushouders dat de Utrechtse Heuvelrug moest huisvesten over van de gemeente.
Commissaris Oosters had vorige week samen met de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma een gesprek met staatssecretaris Eric van der Burg over Plan Utrecht. Volgens Oosters werd hier positief op gereageerd door de staatssecretaris.
Bespreking in juni: hoop op snelle start pilot
De 26 Utrechtse burgemeesters en commissaris van de Koning Hans Oosters hebben een brief gestuurd aan staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel en Migratie en minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De brief is gestuurd na een motie van D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt. Die wordt op 5 juni besproken.
Utrecht hoopt dat het Rijk de regels rondom werkgevers versoepelt. Maar omdat de besluitvorming traag gaat, hoopt de provincie ook op toestemming om snel te starten met een pilot. “In de asielopvang draait alles om perspectief”, zegt Oosters. “Het is belangrijk dat wij die snel en aan zoveel mogelijk mensen kunnen geven.”
Bron: RTV Utrecht