19 september 2023
Koning Willem-Alexander las dinsdag op Prinsjesdag de troonrede voor. Maar wollige taal is hem niet vreemd. Daarom hieronder zijn toespraak, maar dan in simpelere woorden. De belangrijkste plannen van de regering zijn vetgedrukt.
De Troonrede:
Leden van de Eerste en Tweede Kamer,
In 2013 las ik voor het eerst de troonrede voor. Ik kijk dankbaar terug op de afgelopen tien jaar. Er gebeurden verdrietige dingen, zoals de aanslag op vlucht MH17. Soms ging het niet alleen om verdriet, maar ook om verandering. Zoals op 1 juli, toen we herdachten dat de slavernij werd afgeschaft. Ik denk ook aan de coronatijd, die veel van iedereen vroeg. En ik denk aan de oorlog in Oekraïne. Die dingen blijven we ons altijd herinneren.
We kunnen een sociaal Nederland blijven
Ik ging de afgelopen tien jaar honderden keren op werkbezoek door het hele Nederlandse koninkrijk. Die ontmoetingen waren erg inspirerend en ik zal ze nooit vergeten. Nederland is een land waarin veel actieve en creatieve mensen wonen, die samen het goede willen doen voor elkaar en met elkaar. Samen met hun buren, in hun dorp, hun stad, hun vereniging of hun regio. Dat merkte ik ook bij mijn laatste bezoek aan het Caribisch deel van het Koninkrijk. Ik weet zeker dat we zo een sociaal Nederland kunnen blijven. Want door alles wat we samen doen, horen we een beetje meer bij elkaar. Zelfs door de gewone dagelijkse dingen. Dat is niet vanzelfsprekend. Het kan alleen als we elkaar aandacht blijven geven en moeite blijven doen.
Blijven werken aan gelijke kansen
Wie naar Nederland kijkt, ziet op het eerste gezicht een aantrekkelijk land waarin alles goed geregeld is en mensen het goed hebben. Maar we moeten steeds blijven werken aan gelijke kansen voor iedereen. En we moeten zorgen voor een toekomst en een leven zonder zorgen. Niet iedereen heeft een fatsoenlijk huis, is gezond of heeft een veilig thuis. Niet ieder kind heeft dezelfde kans op een goede toekomst. En niet iedere inwoner voelt zich gehoord en gezien. Mensen worden nog altijd gediscrimineerd en buitengesloten. Daarom blijven we ook na dit herdenkingsjaar in het hele koninkrijk nog bezig met het slavernijverleden.
Kabinet blijft bezig met belangrijke onderwerpen
Doordat het kabinet is gevallen, kan het niet zomaar nieuwe voorstellen doen. Door het budget van de overheid en stijgende rente kunnen we minder geld uitgeven dan voorheen. Maar met sommige onderwerpen moeten we bezig blijven. Denk aan armoede, de problemen door het toeslagenschandaal, de aardbevingsschade in Groningen, de MH17-vliegramp en de oorlog in Oekraïne. Daarnaast moet de overheid blijven werken aan zaken die ons allemaal raken. Zoals de bouw van huizen en goed onderwijs. U mag erop rekenen dat het kabinet doet wat goed is voor Nederland. Dat gebeurt in goed overleg met inwoners.
Geld voor de bestrijding van armoede
We steken 2 miljard euro in plannen die moeten voorkomen dat mensen armer worden dan ze al zijn. Om te voorkomen dat gezinnen met het minste geld volgend jaar nog minder kunnen kopen, gaat de huurtoeslag omhoog. En ouders krijgen meer geld. Zodat hun kinderen er geen last van krijgen als zij weinig geld hebben. Ook blijft het Noodfonds Energie langer bestaan om mensen te helpen als ze hun energierekening niet meer kunnen betalen. Daarnaast gaan werknemers minder belasting betalen, zodat ze meer van hun loon overhouden. Verder is er meer geld om iets te doen aan armoede in Caribisch Nederland.
Gedupeerden moeten snel geholpen worden
Gezinnen met aardbevingsschade in Groningen en gezinnen die de dupe zijn van het toeslagenschandaal, moeten zo snel mogelijk geholpen worden. Ook al is het kabinet gevallen. De toeslagenouders mogen meer zelf bepalen en kiezen, zodat ze sneller verder kunnen met hun leven. Groningers krijgen hun schade vergoed. Ook worden hun huizen versterkt. Daarnaast komt er geld om ook de andere gevolgen van de aardbevingen aan te pakken.
Nederland wil Oekraïne helpen
Rusland voert een illegale en vreselijke oorlog tegen Oekraïne. Dat laat zien dat vrijheid en veiligheid zomaar kunnen wegvallen. Nederland wil Oekraïne helpen en doet dat ook. Die hulp zal nog een tijd nodig zijn. We werken samen met onze bondgenoten in het buitenland, zoals de NAVO. Ook moeten we onszelf kunnen verdedigen. Er komt daarom nog steeds extra geld voor het leger, de marine en de luchtmacht. Wij zijn onze militairen zeer dankbaar.
Meer samenwerken in de Europese Unie
Door de oorlog in Oekraïne heeft de Europese Unie laten zien dat samenwerken en internationale politiek veel met elkaar te maken hebben. Doordat er steeds meer dreiging is, is het extra belangrijk dat we goed blijven samenwerken. Niet alleen met de EU-landen, maar ook met landen als de Verenigde Staten. Nederland vindt het belangrijk dat de Europese Unie onafhankelijk is van andere landen en zelf besluiten neemt. Europa moet minder afhankelijk worden van Rusland, China en andere landen. Dat geldt voor bijvoorbeeld energie, grondstoffen en medicijnen. Die zaken zijn belangrijk voor onze veiligheid en onze economie.
Het kabinet doet er alles aan om de Nederlandse economie gezond te houden. Nederland wil zelfstandiger zijn. Dus minder afhankelijk van andere landen. We werken met andere landen wel aan oplossingen voor armoede, terreur, mensen die moeten vluchten en het veranderende klimaat. Daar wordt de hele wereld beter van.
We moeten onze democratie beschermen
Overal ter wereld zijn er risico’s voor de democratie, de vrijheid en het systeem van wetten en rechters. Niet alleen ver weg, maar ook in Europa. Daarom is het belangrijk dat wij onze democratie en onze rechtbanken koesteren, beschermen en sterker maken. Het is niet oké dat beroepscriminelen zo veel schade aanrichten in onze maatschappij. Op straat, in de buurt en bij bedrijven. Het is niet oké dat journalisten, advocaten, politici en andere mensen die voor onze democratie werken beveiligd moeten worden. We moeten voor extra beveiliging zorgen. Bijvoorbeeld door gevangenen extra goed in de gaten te houden.
We moeten goed naar elkaar luisteren
Niet alleen de overheid moet voor de democratie zorgen. We moeten allemaal meehelpen. Het gaat om veel meer dan alleen stemmen tijdens verkiezingen. Het is een houding: dat je wil luisteren, begrip wil tonen voor andere meningen en goed wil nadenken over wat belangrijk is. Als meningsverschillen zo groot worden dat we het niet meer eens kunnen worden, verliezen we het vertrouwen in onze democratie. Dan groeien we uit elkaar. En juist in het gewone leven proberen we het met elkaar eens te worden. Dus op school, op het werk, in kerken en moskeeën, op de sportclub en binnen het gezin. Zo gaan we elkaar meer vertrouwen en kunnen we samen over de toekomst nadenken.
Er gaat meer geld naar cultuur
Met bijvoorbeeld cultuur wil de regering mensen verder helpen. Via cultuur ontdek je mensen en dingen die je nog niet kent en krijg je inspiratie. Door cultuur kan je het eens van de andere kant bekijken. Van festival tot concertgebouw en van museum tot muziekschool. Daarom zorgt het kabinet ervoor dat mensen kunnen blijven genieten van cultuur. Bijvoorbeeld met de Cultuurkaart voor jongeren. Ook wil het kabinet weer op zoveel mogelijk plekken een bibliotheek. Mensen hebben dan een plek om te lezen, te leren en elkaar te ontmoeten.
Organisaties denken beter mee over de uitvoering van wetten
Eerlijke kansen, een leven zonder zorgen en zorgen dat mensen een positief toekomstbeeld hebben: dat zijn de belangrijkste dingen waarmee dit kabinet aan de slag is gegaan. Dat gebeurde samen met gemeenten, provincies en waterschappen. Mensen komen de overheid vaak voor het eerst tegen op school of in de zorg. Dat is waar het vertrouwen in de overheid ontstaat. Daarom is het belangrijk om zulke organisaties eerder te laten meedenken over nieuwe wetten en regels. Ook moeten professionals de ruimte krijgen om de regels goed te kunnen uitvoeren. En als die wetten worden bedacht, moet er meer worden nagedacht over hoe haalbaar die op de werkvloer zijn. En wat de gevolgen ervan zijn.
Afspraken over migratie
Hoewel het kabinet is gevallen, gaat veel werk gewoon door. Er moeten bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt op het gebied van migratie, inburgeren en de gevolgen daarvan voor Nederland. Bijvoorbeeld afspraken over mensen die hierheen verhuizen voor hun werk of studie. En ook de komende tijd moet er genoeg plek zijn voor asielzoekers. Binnen de EU gaan de gesprekken over hoe we dat samen kunnen aanpakken gewoon verder.
Plannen voor het onderwijs
Om zonder zorgen je leven te kunnen leiden en eerlijke kansen te krijgen, heb je goed onderwijs nodig. Op school is er veel aandacht voor taal en rekenen. En op het mbo worden mensen opgeleid om met hun handen te werken, wat erg wordt gewaardeerd. Studenten krijgen weer studiefinanciering. Er komt hulp voor leerlingen die dat het hardst nodig hebben. Met activiteiten buiten het klaslokaal en gratis gezond eten op school. Het kabinet blijft zijn best doen om iets aan het lerarentekort te doen. Bijvoorbeeld door scholen, lerarenopleidingen en gemeenten meer te laten samenwerken. Jonge onderzoekers en leraren krijgen hulp. Als ze bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek willen doen aan de universiteit of juist praktijkonderzoek willen doen aan een hogeschool.
We laten steeds vaker computers en robots het werk doen. Dat leidt tot nieuwe kansen en risico’s voor banen, de zorg, scholen en onze economie. Het kabinet probeert ervoor te zorgen dat iedereen daar goed aan kan meedoen, bijvoorbeeld door mensen computerles te geven.
Plannen tegen klimaatverandering
Extreem weer en de hoge gasprijzen lieten ons zien hoe belangrijk het is om iets te doen tegen klimaatverandering. Maar daar is wel steun van veel Nederlanders voor nodig. Het kabinet heeft al subsidies voor voor mensen en bedrijven die bijvoorbeeld isolatie, zonnepanelen of een warmtepomp willen. Nu we meer stroom gebruiken, gaan we aan de slag om ervoor te zorgen dat het stroomnet dat wel aankan. Ook proberen we ervoor te zorgen dat niet iedereen op precies hetzelfde moment stroom verbruikt.
Nieuwe stikstofplannen zijn nodig
Het is allang duidelijk dat we alleen stikstof- en natuurplannen kunnen maken als er ook duidelijkheid komt voor de boeren. Een toekomstplan. Zeker voor jonge boeren die duurzamer willen werken. Ook biologische bedrijven krijgen hulp. Het kabinet blijft hard werken aan nieuwe stikstofplannen, omdat het stikstofprobleem anders alleen maar groter wordt. Dat zou slecht nieuws zijn voor de natuur, maar ook voor de bouw van huizen en de aanleg van wegen. Daarom is het goed dat de provincies hun plannen voor minder stikstofuitstoot al af hebben. En dat een paar honderd boerderijen die vlak bij kwetsbare natuur veel stikstof uitstoten, gaan nadenken over stoppen.
Er komen meer afspraken over wonen
Het kabinet neemt het voortouw om met andere overheden, bouwers en woningcorporaties meer betaalbare huizen te bouwen. Dat gebeurt door in elke regio afspraken te maken, extra plekken aan te wijzen voor nieuwe huizen en daar geld aan te besteden. Ook wil het kabinet huurders beter beschermen door de huren niet té veel te laten stijgen. Voor al die politieagenten, leraren, verpleegkundigen en anderen met een modaal salaris is dat belangrijk. Zonder een goed en betaalbaar koop- of huurhuis heb je immers geen leven zonder zorgen.
Over de inrichting van ons land
Het kabinet werkt aan nieuwe plannen voor onze omgeving: de Nota Ruimte. Het gaat over de inrichting van ons land in de toekomst. Alles moet in balans zijn. Denk aan landbouw, visserij, natuur en duurzame energie. Maar ook aan hergebruik van spullen, het vergroten en vernieuwen van steden en een platteland waar je fijn kunt wonen. Bij de inrichting van ons land moeten we ook altijd nadenken over water en verkeer. We moeten bezig blijven met de toekomst van Schiphol. En onze wegen, onze spoorlijnen en ons water moeten steeds beter worden.
Over de zoektocht naar een baan
Om de zoektocht naar een baan makkelijker te maken, is er samen met bedrijven en medewerkers een plan bedacht. Dat wordt nu uitgevoerd. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen de kans krijgen om een baan te vinden. Dat is nodig om mensen te laten groeien. Maar ook omdat ons land iedereen nodig heeft. Meer vaste banen, minder discriminatie en betere omstandigheden voor mensen die tijdelijk in Nederland werken zijn wat voorbeelden uit het plan.
Er zijn nieuwe afspraken over pensioenen
Omdat arbeid steeds verandert, is het belangrijk dat mensen op hun werk kunnen blijven groeien. Het Nationaal Groeifonds helpt daarbij. Ook zijn er afspraken gemaakt over leren bij bedrijven. En de Wet toekomst pensioenen, die sinds 1 juli geldt, zorgt ervoor dat onze pensioenen beter op de toekomst voorbereid zijn. De betalers van pensioenen, werkgevers en werknemers werken er hard aan om de nieuwe plannen uit te voeren.
Ondernemers worden geholpen om te groeien
Onze voorspoed hebben we mede te danken aan Nederlandse bedrijven die steeds veranderen wanneer dat nodig is. Van familiebedrijf tot internationaal bedrijf en van boerenerf tot Brainport Eindhoven. Je verdient altijd vóór je verdeelt. Ondernemers zorgen voor het geld waarmee we grote problemen kunnen oplossen. We proberen het ondernemers zo prettig mogelijk te maken en letten daarbij op de problemen die ze hebben. Zo kunnen ze maar moeilijk nieuw personeel vinden. Daarnaast blijft het kabinet werken aan vernieuwingen, de mogelijkheid om te concurreren en duidelijke belastingregels. We werken samen met Aruba, Curaçao en Sint-Maarten aan een economie die tegen een stootje kan en een goed bestuur.
Het kabinet helpt de zorg te verbeteren
Dankzij nieuwe afspraken kan de zorg goed, toegankelijk en betaalbaar blijven voor onze kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. De zorg om te genezen en de zorg die mensen lange tijd nodig hebben, krijgen meer met elkaar te maken. Huisartsen, de wijkverpleging, gemeenten en andere betrokkenen gaan meer samenwerken. Het kabinet werkt aan meer plekken waar ouderen zelfstandig kunnen wonen en aan goede zorg bij hen in de buurt. Mantelzorgers zijn heel belangrijk en dus moeten ze hulp krijgen. Zo kunnen professionals meer met mantelzorgers gaan samenwerken en overleggen. Mede dankzij het zogeheten Nationaal Preventieakkoord moeten Nederlanders gezonder gaan leven. Een van de belangrijke doelen is dat in 2040 niemand meer begint te roken.
Er komen verbeteringen in de jeugdzorg
Ook werkt het kabinet met anderen aan veranderingen in de jeugdzorg. Zo kunnen kwetsbare kinderen en gezinnen sneller en beter geholpen worden. Jongeren hebben vaker mentale problemen. Ze zijn bijvoorbeeld somber of eenzaam. Daarom werkt het kabinet samen met jongeren aan oplossingen. Zo zorgen ze ervoor dat mensen erover kunnen praten. En geven ze aandacht aan de druk die scholieren en studenten voelen. Jonge mensen die gezond en gelukkig opgroeien, zijn een goede basis voor de samenleving van morgen.
Leden van de Eerste en Tweede Kamer,
De komende maanden kiest Nederland een nieuwe richting voor de toekomst. Politici en bestuurders moeten mensen hoop bieden en houvast geven nu er zoveel verandert. Zo kunnen we samen een sociaal Nederland blijven. De regering zal er samen met u alles aan doen om de problemen op te lossen. Uw bijdrage is ook belangrijk. Het is goed om te weten dat veel mensen u wijsheid toewensen. En dat ze samen met mij voor u bidden.
Bron: NU.nl