Waar komen we vandaan

Het begint bij inspiratie en erkenning dat je een probleem hebt. Zoals elders aangegeven presteren HBO-ICTs niet bijzonder goed in termen van motivatie, uitval percentage en tevredenheid. Enter: Eric Slaats van Fontys ICT. Daar bleken ze veel minder last te hebben van deze problemen. Hun aanpak? Stoppen met cursussen en tentamens en studenten zelf laten bedenken wat voor ICT product ze in een team willen maken en voor welke opdrachtgevers.

Naar aanleiding van deze ontmoeting zijn we gestart met een derde jaarspecialisatie die we net als Fontys Open Innovation hebben genoemd. Ook wij zagen al snel dezelfde goede resultaten en dachten “dat moeten we veel breder implementeren binnen onze eigen ICT opleiding van de HU“.

Op basis van dit eerste succes gingen we in ons instituut kijken of we deze nieuwe vorm van onderwijs (waarbij studenten veel eigen keuzevrijheid hebben en project centraal staat) niet veel breder konden implementeren. We waren toen in eerste instantie dan ook erg verrast dat onze ideeën weinig enthousiast bij management en overgrote deel van docenten werd ontvangen. Dat vroeg om een andere aanpak.

We zagen al wel dat in onze opleiding er verschillende docenten rondliepen die we soortgelijke ideeën hadden of in ieder geval daar wel over mee wilden denken. Hieruit is toen een special interest groep ontstaan van z’n 10 docenten en een manager die zich INnovatie in DIdactiek (INDI) hebben genoemd. Als doel is toen de vraag gesteld van: Hoe zouden we ons onderwijs inrichten als we het helemaal opnieuw mochten ontwerpen, zonder rekening te houden met bestaande zienswijzen en situatie. Echt als een zogenaamde ‘greenleaf’. Na een aantal eerste oriënterende gesprekken hebben we toen een paar concrete acties en mijlpalen bedacht:

1. Bezoek van succesvolle voorbeelden
2. Opstellen van een onderwijsmanifest
3. Organisatie van een bijeenkomst om ons manifest te delen

Allereerst hebben we met de INDI deelnemers Fontys ICT bezocht en gekeken hoe zij het onderwijs hebben georganiseerd en hebben we gesproken met zowel docenten als studenten.

Ook zijn we op bezoek geweest bij een universiteit in Turku (Finland) waar onze onderwijsideeën al veel langer gangbaar zijn. Onderwijs blijkt in Finland over het algemeen veel nauwer bij het bedrijfsleven te zijn betrokken en vanaf de start veel authentieker vanuit het toekomstig beroep ontworpen. Een van de mooie voorbeelden is theFirma. ICT studenten werken in een ICT bedrijf en ontwikkelen samen met het lokale bedrijfsleven allerlei ICT producten die ze daarna ook beheren voor klanten. Wat dat betreft is de Firma ons droomdoel op termijn. Hoe mooi zou het zijn als studenten vanuit een echt bedrijf ook werken en dit bedrijf zelf ook bemannen en zelf manager. De student als CEO, HRM Manager, Accountmanager of ICT specialist.

Naar analogie van het zogenaamde ‘Agile Manifesto’ zijn we met de INDI groep het onderwijs2.0 manifest gaan opstellen. Een drietal bronnen hebben ons gevoed bij het opstellen van het manifest. Natuurlijk de bezochte best-practices, maar ook het boekje High Impact Learning van Philip Dochy (2020) en de onderwijsvisie van de HU.  Al snel kwamen we over de 10 manifest regels en hebben we deze ingedikt tot de onderstaande 10 regels.

Op basis van dit manifest hebben we als INDI toen de startbijeenkomst van dat jaar georganiseerd en zijn we in diverse werkvormen aan de slag gegaan met onze ervaringen uit de best-practices en ons opgestelde manifest. Vooral de lagerhuis debatronde met stellingen rond het manifest gaf ook een mooi beeld over de voorkeur van docenten. Bijvoorbeeld de stelling: ‘Gij zult geen onderwijsmateriaal meer ontwikkelen, tenzij niet op internet beschikbaar’. Neem maar positie in en kijk of je op basis van argumenten van positie kan wisselen.

De startbijeenkomst was energiek en leuk. Toch zag je wel dat een grote groep weinig zag in het manifest en ons nieuwe onderwijs. Aanvankelijk lukt het dan ook niet om op meer plekken in ons curriculum dit onderwijs te implementeren en bleef het even stil. Totdat wederom de uitval van studenten in jaar 1 erg hoog bleek te zijn en ook de tevredenheid wederom heel laag. We bungelden weer onderaan de lijstjes. Dat was het moment dat we naar het management stapten en vroegen: ‘Laat ons in jaar 1 starten en we tonen aan dat de uitval fors vermindert en de tevredenheid fors zal stijgen’.  Dit was blijkbaar de urgentie die nodig was. Al snel werd besloten om met een pilot van twee klassen in jaar 1 te starten om na een jaar te kijken of inderdaad de uitval zou verminderen en de tevredenheid stijgen. Studenten kregen de keuze voor het huidige ICT onderwijs te kiezen of de open variant waar studenten direct in multidisciplinaire teams op echte projecten aan de slag gaan en zelf bepalen hoe ze leren vanuit doen.

In het cursusjaar 2019 was het dan echt zo ver en mochten we starten met het Open-ICT onderwijs. Voor de zomer hadden we nog drie maanden om te bedenken hoe we het onderwijs ook voor eerstejaars studenten geschikt konden maken. We kozen daarbij voor SCRUM onderwijs met sprints van 10 weken en beoordeling via 10 vaardigheden. De eerste ontwerpen hebben we voorgelegd aan de examencommissie en we kregen groenlicht om te beginnen. Van te voren wisten we dat slechts een deel van het onderwijs echt goed was uitgedacht en we besloten de rest in de uitvoering van het onderwijs te optimaliseren en te verbeteren. Hierbij gebruikten we ook zelf de SCRUM methode en studenten mochten zelf dagelijks verbeteringen voorstellen. In hoog tempo hebben we, zonder grote investeringen vooraf, het onderwijs vormgegeven. Dat dit goed gelukt is bleek wel uit de hoge tevredenheid van student en de impact die het heeft op hun leren. Als ook uit de onderscheidingen die we kregen . Na één jaar de HU onderwijsinnovatie en een jaar later tweede bij de Hogeronderwijspremie.