Per 1 januari 2023 start de zogenoemde doordecentralisatie Beschermd Wonen. Vanaf dat moment zijn niet de 43 centrumgemeenten maar alle 355 gemeenten in Nederland inhoudelijk en financieel verantwoordelijk voor inwoners die in aanmerking komen voor Beschermd Wonen (BW)[1]. Dit gaat om inwoners met psychiatrische of psychosociale kwetsbaarheid die begeleiding nodig hebben.
Om inhoud te geven aan deze transitie van taken, komt er per 1 januari 2023 een nieuwe objectieve verdeling van de financiële middelen over gemeenten en een zogeheten woonplaatsbeginsel. Daarmee wordt geregeld dat gemeenten voortaan ook de middelen ontvangen om deze taak uit te kunnen voeren. Dit roept bij gemeenten allerlei vragen op als:
- Hoe bereid je je voor op de transitie?
- Wat moet je versterken in de lokale en regionale context om de toegang te versterken? Welk sturingsmodel past daarbij?
- Wat moet er georganiseerd worden in de gemeente?
Behalve dat alle gemeenten verantwoordelijk worden voor BW, is het ook de bedoeling dat de wijze waarop dit inhoud krijgt, ingrijpend verandert. In de transformatie van beschermd wonen naar beschermd thuis (BT) zal de begeleiding en ondersteuning van mensen uit BW meer plaatsvinden in ‘gewone’ woningen en wijken, in de eigen sociale omgeving van mensen (VNG, 2018). Gemeenten, cliënten, ervaringsdeskundigen, woningcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties met al hun medewerkers staan voor de opgave om deze transitie en transformatie in een samenhangend beleid en aanbod te concretiseren.
[1] Vanaf 2026 geldt dit mogelijk ook voor cliënten binnen de Maatschappelijke Opvang (MO). Vooralsnog gaat het nu om de mensen die beschermd wonen. Zie ook procesplan doorcentralisatie VNG.
Doel(en) van het programma
Ontsluiten van kennis via website, publicaties, bijeenkomsten en onderzoek.
Ter ondersteuning van de transformatie zijn in de regio tal van pilots en onderzoekstrajecten opgezet om te experimenteren met passende voorzieningen in de eigen gemeente en daarvan te leren. De ervaring leert dat veel vraagstukken en thema’s rond de transitie en transformatie van BW/BT blijven hangen bij bestuurders. Ze komen minder goed terecht bij de professionals in de uitvoering. Dit programma Beschermd Thuis in de Samenleving zal extra aandacht hebben voor deskundigheidsbevordering van professionals in MO/BW.
Doelgroep(en) waar het programma zich op richt
Het programma richt zich in essentie op iedereen die een bijdrage kan leveren aan de transitie en transformatie van beschermd wonen naar beschermd thuis. Dan denken we aan professionals, ervaringsdeskundigen, beleidsmedewerkers, bestuurders van organisaties en gemeenten maar mogelijk ook buurtbewoners. Speciale aandacht gaat echter uit naar professionals die elke dag weer mensen ondersteunen in hun gang naar een zo zelfstandig als mogelijk bestaan in de samenleving.
Hoofdthema kennisagenda kUS waarop het programma aansluit
Beschermd Thuis in de Samenleving valt onder het hoofdthema Participatie uit de kennisagenda van kUS. Participatie omvat twee subthema’s die deels weer een onderverdeling kennen:
- Thuis in de samenleving
- Transformatie beschermd wonen en maatschappelijke opvang
- Wonen voor ouderen / voorkomen eenzaamheid en sociaal isolement
- Meedoen naar vermogen (arbeidsparticipatie)
Beschermd Thuis in de Samenleving concentreert zich op de maatschappelijke opgave transformatie beschermd wonen en maatschappelijke opvang.
Initiatiefgroep/betrokken organisaties
Juul Reinking (Lister)
Guusta van der Zwaart (De Tussenvoorziening)
Ineke Baas (procesregisseur Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen U16)
Lia van Doorn (lector Innovatieve Maatschappelijke Dienstverlening Hogeschool Utrecht)
Els Overkamp (senior-onderzoeker lectoraat Participatie Zorg en Ondersteuning Hogeschool Utrecht)
Activiteiten in het programma
Voor het komend jaar staat een digitale kenniscollegereeks op het programma. Op basis van recent onderzoek worden deze digitale kenniscolleges georganiseerd. De beoogde doelgroep is de professional. Doelstelling is om behalve kennisoverdracht ook een moment voor uitwisseling te organiseren: wat draagt deze kennis bij aan de dagelijkse praktijk? Of zijn er ook andere zaken nodig? Op basis van deze inzichten kunnen we ook aandachtspunten detecteren voor het vervolg van het programma Beschermd Thuis in de Samenleving.
Projecten
- Zachte landing in de wijk
- Eerst een thuis
- Onderzoek voorkomen terugval dakloosheid UvA
- Goede buren Overvecht
Kennisbronnen
Van beschermd wonen naar beschermd thuis
Regionale koers maatschappelijke opvang en beschermd wonen U16
Bouwen aan een thuis
Eerst een thuis
Onderzoek voorkomen terugval dakloosheid UvA
Goede buren Overvecht
Gegevens contactpersoon
Els Overkamp: els.overkamp@hu.nl
