Ouderen vormen een steeds groter deel van de bevolking. Dit stelt ons voor grote maatschappelijke uitdagingen:
- Over twintig jaar zijn er naar schatting 2,5 miljoen 75+’ers; dat is bijna twee keer zoveel als nu.
- Nu zijn er 1 miljoen mensen boven de 80. In 2040 is dit aantal verdubbeld.
- Het aantal mensen met dementie kan stijgen naar een half miljoen.
- Mensen willen zo lang en gezond mogelijk wonen in een door hen gewenste omgeving.
- Dit vraagt een nieuwe inrichting van huisvesting, gezondheidszorg en sociaal domein.
De komende 20 jaar zal er veel moeten gebeuren om deze uitdagingen het hoofd te bieden.
Doel(en) van het programma
Dit programma vertaalt de doelstellingen van de landelijke Taskforce Wonen en Zorg en haar opvolger, het Aanjaagteam Wonen Welzijn Zorg voor Ouderen naar concrete acties in de provincie Utrecht. In de komende jaren worden in alle gemeenten in de provicie projecten in uitvoering gebracht die inspelen op de opgaven op het gebied van wonen, zorg, welzijn en leefbaarheid. De vergrijzing in Nederland zet in de komende decennia door. Naar verwachting is in 2050 een kwart van de bevolking 65 jaar of ouder (2019: 19%, CBS). Veel bestaande woningen zijn onvoldoende geschikt om ouderen (intensieve) zorg thuis te kunnen leveren. Daarnaast moet 1 op de 3 nieuw te bouwen woningen geschikt zijn voor ouderen om wonen en zorg te combineren. Grote opgaven én grote kansen. Nieuwe woonzorgconcepten voor ouderen dragen namelijk bij aan doorstroming op de woningmarkt en ontlasten de druk op de zorg. We zien op tal van plekken in het land al inspirerende voorbeelden. Maar we moeten met elkaar meer vaart en massa maken.
In dit programma bevorderen we de kennisdeling tussen gemeenten, ouderenvertegenwoordigers, woningcorporaties, buurtinitiatieven en zorg- en welzijnsorganisaties. We stimuleren innoverende initiatieven op het gebied van beleid, praktijk, onderzoek en opleidingen.
Doelgroep waar het programma zich op richt
In dit programma draait het om burgers van 70 jaar en ouder, en mensen die de komende 20 jaar bij deze groep gaan behoren.
Hoofdthema kennisagenda kUS waarop het programma aansluit
Het programma sluit aan bij de hoofdthema’s Participatie, Preventie, en Kwaliteit van Zorg- en Dienstverlening van de kUS kennisagenda, en wil graag een kristallisatiepunt zijn rondom alle belangwekkende ontwikkelingen op het terrein. Het gaat daarbij vooral om het met elkaar ontdekken en promoten van de ‘werkzame bestanddelen’, om versneld te komen tot een optimale integratie van wonen, zorg, welzijn voor ouderen.
Initiatiefgroep/betrokken organisaties
Dit programma is geïnitieerd in samenwerking met het Netwerk Utrecht Zorg Ouderen (NUZO) en de Taskforce Wonen en Zorg.
Er is een provinciale taskforce gevormd. Deze bestaat momenteel uit de volgende personen:
Nienke Bleijenberg (lector Proactieve zorg voor thuiswonende ouderen Hogeschool Utrecht)
Lia van Doorn (lector Innovatieve Maatschappelijke Dienstverlening Hogeschool Utrecht)
Martin den Hartog (bestuurder AxionContinu)
Betsy de Keizer (vertegenwoordiger ouderendelegatie)
Micheline Paffen-Zeeni (wethouder sociaal domein gemeente Amersfoort)
Astrid Janssen (wethouder wonen gemeente Amersfoort)
Truusje van der Linden (lid directieraad U Centraal, NUZO, Stedelijk Platform Ouderen Utrecht) – voorzitter
Inge Wellecomme (manager WELZIN/Indebuurt033)
Jean Pierre Wilken (lector Participatie, Zorg en Ondersteuning Hogeschool Utrecht) – programmaondersteuner
Sander Heinsman (bestuurder woningcorporatie Portaal)
Laura Hoogstraten (wethouder gemeente Zeist namens U10 gemeenten)
Saliha el Habri (Regio Inkoper langdurige zorg Zilveren Kruis)
Job Zwaal (Directeur GGD Regio Utrecht)
Activiteiten in het programma
In dit programma worden de volgende activiteiten ondernomen:
- Bundelen en toegankelijk maken van kennis op het gebied van integraal ouderenbeleid, via de webpages van dit programma op de website van het kUS.
- Organiseren van bijeenkomsten rond de belangrijke vraagstukken, om kennis te delen en elkaar te inspireren.
- Onderzoek en monitoring van ontwikkelingen in de provincie.
- Beschrijven en delen van goede voorbeelden.
- Ondersteunen van gemeenten en andere partijen door consultatie en advies.
- Input leveren aan opleidingen op gebied van zorg, welzijn en beleid.
Kennisbronnen
Relevante kennisbronnen landelijk- regionaal – lokaal
OVERZICHT KENNISBRONNEN
Websites
Taskforce Wonen en Zorg
https://www.ouderworden2040.nl/
https://www.programmalangerthuis.nl/
https://www.dewaardevanouderworden.nl/
https://www.beteroud.nl/
https://www.beteroud.nl/lokaal-samenwerken
www.woonzorgwijzer.info
https://utrecht.incijfers.nl/dashboard/monitor-ouderen-wonen-zorg
https://www.toekomstbestendigeouderenzorgutrecht.nl/
https://www.ouderenzorgutrecht.nl/
https://kennisinformelezorg.nl/
https://utrecht.voorlater.nl/handig-voor-later/advies-wonen/hoe-maak-je-ouderenzorg-toekomstbestendig/
Publicaties
Trends en ontwikkelingen in de ouder wordende samenleving
Gelukkig ouder worden in een veranderende samenleving
Dialoognota Ouder Worden 2020 – 2040
Ouderen langer zelfstandig thuis! Maar hoe dan?
Toekomstbeelden ouderenzorg 2030
Handboek Proactieve Integrale Ouderenzorg Utrecht – Om U 3.0
Wonen en zorg in Amersfoort
Speerpunten en ambities voor ouderen in Utrecht
Toekomstanalyse ouderen in Utrecht
Krachtig Verbindende Toekomstvisie Utrecht 2030. Visie van de ouderenzorgorganisaties in regio Utrecht
Hoofdlijnen programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) VWS. Het hele programma is hier te downloaden.
Ouderen en digitale zorg
Er is een dashboard ingericht die zeer veel informatie bevat van alle postcodegebieden in de provincie: www.sinfore.nl/ivvu
Projecten
In dit programma bundelen we kennis uit een aantal onderzoeks- en ontwikkelprojecten.
- Om U 3.0: Proactieve Integrale Ouderenzorg Utrecht. Dit project draait om de samenwerking tussen huisartsenpraktijk en praktijk-/wijkverpleegkundige en het sociaal werk, waardoor geïntegreerde zorg en ondersteuning in de wijk vanuit de medisch sociale driehoek rondom de oudere mogelijk wordt. Centraal staat het optimaal samenwerken en borgen van de “diamant” (vijfhoek) oudere, huisarts(enpraktijk)/praktijkverpleegkundige, wijkverpleegkundige, buurtteam en informele zorg. Er is een proactief zorgprogramma ontwikkeld om kwetsbare ouderen eerder op te sporen en de zorg aan deze groep ouderen te verbeteren. Zie ook de film over Om U
- Steunsystemen West en Stad. In het project ‘steunsystemen West en Stad’ worden in verschillende stad- en dorpskernen steunsystemen ontwikkeld. Ouderen en mensen met een chronische zorg- en/of begeleidingsvraag worden ondersteund zo lang mogelijk thuis te blijven wonen, ook wanneer er een (zorg)vraag ontstaat in het huishouden. Deelnemende organisaties: AxionContinu, De Wulverhorst, Zorggroep De Vechtstreek, Vecht en IJssel (West), Bartholomeus Gasthuis (Utrecht Stad), De Koperhorst, De Haven (Eemland).
- ‘Wonen en Zorg 2040’ is een initiatief van de vereniging van Instellingen voor Verpleging en Verzorging in Utrecht (IVVU) en wordt bekostigd door Zilveren Kruis Zorgkantoor. In dit project wordt per gemeente een analyse gemaakt van het huidig zorgaanbod in relatie tot de groeiende vraag. Dit geeft de ouderenzorgorganisaties inzicht in de ontwikkelmogelijkheden van hun dienstverlening en vastgoed. De IVVU zorgt ervoor dat informatie over wonen en zorg bruikbaar en toegankelijk gemaakt wordt voor lokaal of regionaal gebruik. Dat willen we onder meer doen door een online geo-informatie-tool, waarbij informatie lokaal en regionaal op een kaart wordt gepresenteerd. Daarnaast worden zorgorganisaties geïnspireerd in de ontwikkelingen op het gebied van wonen met zorg. Ouderenzorgorganisaties kunnen door de resultaten van het project blijven inspelen op de behoefte van ouderen in de omgeving. Gemeenten kunnen samen met die zorgorganisaties en vastgoedpartijen (woningcorporaties en ontwikkelaars/beleggers) het voorzieningenniveau in hun gemeente op peil houden, ook als het gaat om wonen met zorg in nieuwe vormen. Er wordt samen gekeken naar wat de best mogelijke zorg is in de best mogelijke woonsituatie voor de inwoners van regio Utrecht, voor nu maar met de blik op de komende 20 jaar. Het Project Wonen en Zorg 2040 loopt van eind mei 2021, voorlopig tot en met 31 december 2021.
Deelnemende organisaties: Beweging 3.0, De Koperhorst, St. Pieters en Bloklands Gasthuis, Zonnehuisgroep Amstelland, Huize Het Oosten, Accolade Zorggroep, Zorggroep De Vechtstreek, Zorg- en wooncentra De Haven, Pro Senectute, Domus Magnus, Woonzorgcentra De Rijnhoven, Zorggroep Sint Maarten, Woonzorgcentrum Vredenoord, Amaris, Maria Dommer, Valuas Zorggroep, Zorgspectrum, De Wulverhorst, Careyn, Silverein, Bartholomeus Gasthuis, Leger des Heils Midden-Nederland, Vecht en IJssel, AxionContinu, Charim, QuaRijn en Warande. - Naar een integrale benadering voor mensen met dementie en hun naasten is een meerjarig onderzoek van het Kenniscentrum Sociale Innovatie en het Kenniscentrum Gezond en Duurzaam Leven in samenwerking met de Academische Werkplaats Sociaal Werk en Academische Werkplaats Ouderen, Tranzo, Universiteit van Tilburg. Samenwerkingspartners in het werkveld zijn: Zorgspectrum, Careyn, Rijnhoven, Netwerk Dementie Lekstroom en Netwerk Dementie West Utrecht. Het onderzoek richt zich op de onderbouwing van handelen en ontwikkeling van werkwijzen van professionals die mensen met dementie en hun naasten begeleiden. Er wordt onderzocht welke aangrijpingspunten er zijn vanuit een sociale en integrale benadering. Hierbij staat de beleving van mensen met dementie zelf centraal.
- DemenTalent is een project dat gaat over het (weer) actief krijgen van mensen met dementie in de samenleving. Op basis van talenten worden de mensen met dementie gestimuleerd om vrijwilliger te worden in de lokale samenleving.
- Verpleeghuis zonder muren. Dit is een project waarin een concept wordt ontwikkeld waarin verpleeghuiszorg in de thuissituatie wordt georganiseerd, zoveel mogelijk met hulp van technologische innovaties. Het doel is dat ouderen zo lang mogelijk veilig in hun eigen woning kunnen blijven wonen doordat hun woonomgeving technologische innovaties heeft die dit zoveel mogelijk ondersteunen. In dit project wordt gekeken welke technologische innovaties bijdragen aan het welzijn van cliënten en naasten zodat zij zo lang mogelijk veilig en zelfstandig thuis kunnen wonen.
Vier ouderenzorgorganisaties (Quarijn, Santé partners, Vecht & IJssel, ZorgSpectrum) werken samen om het concept ‘verpleeghuis zonder muren’ te ontwikkelen.
Bent u betrokken bij een innovatief project op het gebied van wonen, welzijn en zorg ouderen, laat het ons weten!
Gegevens contactpersoon
Truusje van der Linden: truusjevanderlinden@gmail.com
Jean Pierre Wilken: jean-pierre.wilken@hu.nl