Inclusieve stakeholderanalyse

Het doel van het instrument is om in kaart te brengen wie je moet betrekken om het project goed te laten verlopen en om in kaart te brengen op welke stakeholders het op te leveren product of dienst impact heeft. Dit zorgt ervoor dat eventuele negatieve impact op deze stakeholders kan worden gemitigeerd/voorkomen en dat positieve impact bewust versterkt kan worden.

Voor het identificeren van de stakeholders die geraakt worden door het op te leveren product kan je eerste kijken vanuit literatuurstudie naar soortgelijke projecten en door logisch na te denken welke stakeholders dit allemaal zou kunnen raken. Daarna ga je deze lijst valideren en aanpassen door het testen van het product in de praktijk en door in gesprek te gaan met de al geïdentificeerde stakeholders. Vraag steeds aan het eind van het gesprek aan de stakeholders: wie is nog meer belangrijk om te interviewen? Zo krijg je door een sneeuwbalmethode steeds meer stakeholders. Denk hierbij verder dan alleen directe betrokkenen als kopers of gebruikers van het product maar ook wat impact is op de buurt,  het milieu, de lokale overheid, de vakbond, de volgende generatie etc.

Belangrijk om te realiseren is dat één persoon via verschillende rollen gebruik kan maken van het product (zie uitgewerkt voorbeeld).

Om je te helpen bij het in kaart brengen van stakeholders die geraakt worden door het product kan je de volgende vragen gebruiken:

1. Wie zijn de beoogde gebruikers van het product?
2. In welke doelgroepen/persona’s zijn deze gebruikers onder te verdelen?
3. Wie is/zijn de beoogde koper(s) van het product? Dit kan met name bij bedrijven verschillen van de gebruikers.
4. Wie kan het product gebruiken voor ongeplande of kwaadaardige doelstellingen (bijv. hackers, dieven, copyright schenders) ?
5. Wie/wat kan nog meer worden geraakt door dit product die niet direct betrokken zijn (bijv. de buurt, het milieu, de lokale overheid, de vakbond etc.)?
6. Als het product in de toekomst (over 5, 10 of 50 jaar) grootschalig (bijv. landelijk, wereldwijd, door duizenden, door iedereen) wordt gebruikt, wie/wat zijn dan de stakeholders (bijv. toekomstige generaties, nationale overheid)?
7. Wie maken (bijv. ontwerpers, ontwikkelaar, business analisten, testers) het product?
8. Wie beslissen over het maken van het product (bijv. product owner, managers)?
9. Wie moeten geïnformeerd worden over/betrokken worden bij het maken van het product (bijv. IT architect, andere ontwikkelteams, staf, investeerders)?
10. Wie zijn de leveranciers (bijv. hardware en software leveranciers) van middelen die nodig zijn om het product te maken?
11. Wie zijn stakeholders die het product niet willen of kunnen gebruiken (bijv. mensen die de technologie niet begrijpen of willen toepassen)?

Stap 2: prioriteren van je stakeholder

Zet per stakeholder neer in hoeverre ze geraakt worden door het product. Je kan hier ook cirkels bij tekenen (zie voorbeeld verderop).

 Stap 3 identificeren van voor- en nadelen

Nadat de belangrijkste stakeholders geïdentificeerd zijn kan je de voor- en nadelen inventariseren ten aanzien van (het gebruik van) het product. Om goed voor- en nadelen te kunnen aangeven moet je goed de werking van het technische systeem begrijpen en de context waarin dit systeem gebruikt wordt. Hierbij wordt wederom eerst gebruik gemaakt van literatuurstudie en logische nadenken en daarna ga je in gesprek met stakeholders om dit te verfijnen.

Naast het in kaart brengen van de stakeholders met hun voor- en nadelen kan je ook de waarden in kaart brengen per stakeholder. Dan krijg je nog een kolom naast onderstaand voorbeeld. Tevens kun je een analyse maken van waar waarden schuren tussen stakeholders om dat als basis te gebruiken om het gesprek aan te gaan.

Aan de hand van bovenstaande vragen, door literatuuronderzoek en door steeds te vragen aan een geïnterviewde stakeholder wie er nog meer geraadpleegd moet worden, zijn onderstaande stakeholders geïdentificeerd met daarbij hoeveel impact het product heeft op hen en de voor- en nadelen. Het is wel een groot lijstje, je zou degene met een kleine impact weg kunnen laten.

Als je naar bovenstaande lijst kijkt kan je al gelijk zien dat wat het systeem al dan niet kan, verschillende invloed heeft op verschillende stakeholders. Je ziet ook dat docenten en studenten in verschillende rollen terugkomen. Hier kan in het verdere ontwerp van het systeem of het besluit het systeem al dan niet aan te schaffen rekening mee worden gehouden.

Je zou bovenstaande ook nog op een andere manier kunnen weergeven, meer visueel, bijvoorbeeld met een ui diagram (daarbij verlies je dan wel de voor- en nadelen):