| Onderwerp (What) | Sustainable Business Model Canvas (SBMC) | ||
| Doel (Why) | Het Business Model Canvas is een visualisatie techniek waarmee de belangrijkste kenmerken van een bestaande business of nieuwe business kan worden vastgesteld. Het model dient als ‘brainstorm’ model om te bepalen hoe een business model van een organisatie kan worden verbeterd of opgesteld. Inmiddels zijn er verschillende duurzame uitbreidingen op het oorspronkelijk business model canvas waarbij er wordt gekeken naar ecologische en sociale aspecten. Een versie hiervan is het door Case (Koppelingen naar een externe site.) ontworpen Sustainable Business Model Canvas (SBMC) waarbij extra gekeken wordt naar de ecologische sociale kosten en opbrengsten. Dit model beschrijft in 11 vlakken de belangrijkste uitgangspunten/keuzen waarin een bedrijf zich wil onderscheiden.
Het veel gebruikte Business Model Canvas kijkt vanuit 9 vlakken uitsluitend naar de economische waarde, niet naar de ecologische en sociale. Daardoor worden deze aspecten niet meegewogen en is er een groot risico dat er business modellen gemaakt worden die schade toebrengen aan mens, milieu en maatschappij. Dit SBMC neemt deze aspecten wel mee. |
||
| Beschrijving (How) | Probeer per blokje te achterhalen door deskresearch en interviews hoe dat zit voor de casus/opdracht waarover het gaat en geef dwarsverbanden/relaties aan. Bij elke bouwsteen staan een aantal vragen om je helpen de bouwsteen in te vullen. Voordat je een business model maakt is het goed om eerst vooronderzoek te doen. Denk bijvoorbeeld aan het maken van een SWOT-analyse (Koppelingen naar een externe site.) en het nagaan wat de missie, visie en waarden van een organisatie zijn.
De SBMC (Koppelingen naar een externe site.) ziet er als volgt uit: Hoe je de bovenste negen bouwstenen moet invullen staat op vele website, zie ook beginners- en gevorderdencontent. Je doorloopt drie stappen voor de twee onderste bouwstenen:
Gebruik dit format SBMC om het in te vullen. |
||
| HBO-i Beroepstaak | Processen Analyseren – 1, Processen Adviseren – 1 en Processen Ontwerpen – 1 | ||
| Rol | Product-Owner, Business Analyst | ||
| Beginnerscontent | Let op: onderstaande video beschrijft het BMC, jullie moeten het SBMC gebruiken. Kijk bij de voorbeelden voor een uitgewerkt voorbeeld. | ||
| Gevorderden |
Het Triple Layered Canvas biedt een duurzame business model canvas aan dat nog veel dieper gaat dan het SBMC. Dit is meer werk, maar zorgt ook voor een betere analyse. Een video met een toelichting op het Triple Layered BMC: Joyce, Alexandre & Paquin, Raymond. (2016). The triple layered business model canvas: A tool to design more sustainable business models. Journal of Cleaner Production. 135. 10.1016/j.jclepro.2016.06.067. The triple layered business model canvas: A tool to design more sustainable business models
|
||
| Goede voorbeelden | Hieronder staat een Business Model Canvas van Booking.com (https://innovationtactics.com/wp-content/uploads/2017/12/Business-model-canvas-booking-com.png (Koppelingen naar een externe site.))
Zoals je kan zien staat hier nog geen informatie over de eco-social costs en de eco-social benefits. Stap 1 is het opzoeken van informatie over deze aspecten. Dat kan je doen via zoekvragen als:
Dan vind je bijvoorbeeld een redelijke bron van Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Booking.com#Controversies_and_criticism (Koppelingen naar een externe site.). Ook hebben ze zelf een Corporate Social Sustainability report waar voordelen in staan: https://www.bookingholdings.com/wp-content/uploads/2020/04/BKNG_CR2019-1.pdf (Koppelingen naar een externe site.) Bij stap 2 gebruik je die informatie om de twee bouwstenen met de vragen in te vullen. Vragen eco-social costs Welke sociale en ecologische kosten/schade veroorzaakt ons business model? Wie heeft daar last van? Zijn dat potentiële Key Partners?
Sociale kosten:
Toelichting: Booking.com is zeer dominant in de markt en kan daardoor forse tarieven vragen aan hotels om op hun site te staan. Tevens kunnen ze vragen aan hotels om bijv. hun voorwaarden of prijzen af te stemmen op wat Booking.com wil. Hotels hebben nauwelijks een andere optie, ze worden via hun eigen site niet of slecht gevonden.
Toelichting: Booking.com gebruikt verschillende (onbewuste) beïnvloedingstechnieken op de site om de bezoeker te verleiden om sneller en meer te boeken. Hierbij is het vraag of de bezoekers daardoor niet dingen doen tegen hun eigen belang in.
Toelichting: Booking.com is zo groot dat ze het heel moeilijk maken voor nieuwe concurrenten om de markt te betreden. Eerdere bestaande concurrenten zijn al weg of kunnen niet meekomen. Dit zorgt voor een ongezonde markt waarbij Booking.com veel kan bepalen. Ecologische kosten:
Toelichting: Booking.com gebruikt veel data, dit wordt niet beheerd in CO2 neutrale datacentra. Tevens is het onbekend wat hun datacentrum (Unica) doet aan cradle to cradle gebruiken van hardware.
Toelichting: Booking.com maakt het heel makkelijk om reizen te boeken naar waar dan ook ter wereld. Dit kan ervoor zorgen dat er meer gereisd wordt (hogere CO2) en dat er meer mensen op meer plekken komen (verlies biodiversiteit). Op dit moment is het onduidelijk welke accommodaties echt duurzaam zijn. Vragen eco-social benefits -Welke sociale en ecologische voordelen veroorzaakt ons business model? -Wie zijn degene aan wie deze voordelen toekomen? Zijn dat potentiële klanten? -Kunnen we deze voordelen omzetten in een waarde propositie en zo ja hoe voor wie? Sociale voordelen
Toelichting: volgens hun jaarverslag doneren ze aan verschillende goede doelen en doen ook redelijk wat vrijwilligerswerk.
Toelichting: volgens hun jaarverslag hebben ze een heel divers medewerkersbestand. De vraag is wel hoe belangrijk dit is, ze hebben niet heel veel medewerkers.
Toelichting: voorheen wat het erg moeilijk om als kleine accommodatie gevonden te worden over de hele wereld, nu kan dat via Booking redelijk makkelijk (wel tegen kosten). Dit kan de lokale economie en werkgelegenheid stimuleren. Ecologische voordelen Booking zegt te werken aan een methode waarmee het makkelijk is om je als accommodatie te profileren op duurzame aspecten. Dit is er echter nog niet. Ze zeggen ook nog wat over duurzaamheid in hun eigen bedrijfsvoering, maar dat is nauwelijks relevant gezien dat de totale impact van de organisatie bijna uitsluitend ligt bij de accommodaties die meedoen aan het platform. Bij stap 3 kijk je tenslotte naar wat er mogelijk is het business model om de balans beter te maken, meer sociale en ecologische voordelen, minder nadelen. Als je kijkt naar de huidige balans dan zijn de kosten groter dan de voordelen:
Dit betekent dat Booking.com de maatschappij meer kost dan het oplevert met name als het aankomt op negatieve ecologische impact. Booking kan hier verschillende dingen aan doen in haar business model, bijvoorbeeld (met wat mogelijke consequenties):
Dit zijn natuurlijk wel ingrepen die ook impact hebben op hun winst, de vraag is of Booking dat wil en kan doen op dit moment. Het beste is om bij het begin van een organisatie deze zaken mee te nemen. Een SBMC van een nieuwe Booking.com, waarbij het grootste nadeel wordt weggenomen, kan er bijvoorbeeld zo uitzien:
|
SDGs bij Open-ICT
