Auteur: Ernst van den Bosch
Sinds 2016 ontwikkelde ik als adviseur een uitwerking van programmatische toetsen. Inmiddels werken bijna tien opleidingen op deze wijze. Het model ‘Dialogisch Beoordelen’ stelt het cyclisch werk- en denkproces van de opleiding centraal in het toetsontwerp. Het vormt de ruggengraat van de toetsing. Met dit proces maakt de student verschillende beroepsproducten. Het model lijkt succesvol omdat het handvatten geeft bij verkenning, ontwerp en implementatie.
TLN vroeg mij mijn werkwijze te onderzoeken met het doel deze overdraagbaar te maken. Zeker nu zoveel HU opleidingen een start willen maken met programmatisch toetsen, maar niet altijd weten waar te beginnen.
Keer op keer bracht een programmatische aanpak meer vreugde bij de expert, vergrootte het de aandacht voor het leren van de student, altijd werd het beroepsbeeld geactualiseerd en beter in relatie gebracht tot de actuele ontwikkelingen in de maatschappij en de beoogde duurzame bijdrage daaraan van de opleiding. Er ontstond een eigen zicht op de gewenste kwalificatie. Dat mij dat niet alleen opviel, maar ook collega’s bij TLN , leidde dit jaar tot het starten van een eigen onderzoek.
Met drie opleidingen ben ik sinds oktober een actieonderzoek gestart om te achterhalen welke werkstappen en interventies ik als adviseur toepas om tot een programmatisch gericht ontwerp te komen. De methode richt zich op drie elementen (geprioriteerd) : mensgericht ontwerpen, erkennen van helpende invloeden van binnenuit en van buitenaf en juist toepassen van het ontwikkelde conceptueel toetsmodel.
Twee uitkomsten van de alfa fase kan ik reeds delen. Er zijn werkstappen te onderscheiden, maar de interventies zijn sterk situationeel en vragen een scherpe en juiste analyse. Het lukt bij de drie opleiding om binnen 25 uur begeleiding nu tot een toetsontwerp te komen dat de ruggengraad vormt voor de formatieve en summatieve beoordeling. Dit model is afgeleid van het landelijke profiel en kan voldoen aan de kwaliteitseisen die we aan toetsen mogen stellen. Hierbij staat de functie in het ligt van waarderen en ontwikkelen, de kern van programmatisch toetsen.
Voor het tweede deel van het onderzoek hoop ik de werkstappen en interventie overdraagbaar te maken. Hiervoor zoek ik nog opleidingen die deel willen nemen aan dit onderzoek.
Het ontwikkelen van een programmatische aanpak vraagt meer dan ooit programma management. Het ontwikkelen van een integraal beeld waarin de verschillende onderdelen van de leeromgeving elkaar in detail versterken is daarbij geen gevolg, maar een voorwaarde. Als deze integrale verkenning te snel wordt overgeslagen lijkt dit gevolgen te hebben voor het beoogde doel; het volgen en waarderen van ontwikkeling.
Nauwkeurige duiding van het landelijk profiel en de vertaling daaruit gebruiken voor de gewenste invulling van het conceptueel model vormt de minimale start om te onderzoeken of programmatisch toetsen haalbaar is voor een opleiding. Deze exercitie blijkt binnen 25 uur begeleiding uitvoerbaar en leidt tot het ontwikkelen van het programmatisch te gebruiken beoordelingsformulier.