Casus
Eva is een derdejaarsstudent. Ze vindt het erg lastig om school en werk te combineren vanwege haar hoge vaste lasten en betalingsachterstanden. Haar studievoortgang is hier de dupe van. Haar cijfers dalen inmiddels, en regelmatig komt zij niet opdagen bij de lessen. De leerteambegeleider gaat met haar in gesprek. Eerst probeert Eva niet te laten merken wat er daadwerkelijk aan de hand is. Later vertelt Eva dat zij financiële problemen heeft. Ze heeft moeite om alle rekeningen te betalen. Dat heeft een slechte invloed op haar studie. Maar Eva weet niet waar zij hulp moet zoeken en ze schaamt zich enorm.
Wat zijn financiële problemen?
We spreken van financiële problemen als iemand een langere tijd niet meer aan zijn/haar financiële verplichtingen kan voldoen, en er (meerdere) betalingsachterstanden zijn van meer dan twee maanden. Dit geldt eveneens voor studenten die te maken kunnen hebben met:
- achterstallige rekeningen door bijvoorbeeld Afterpay en Klarna;
- betalingsregelingen;
- niet meer kunnen voldoen aan de studiekosten;
- geen geld meer kunnen pinnen;
- rood staan;
- brieven ontvangen van incassobureaus en deurwaarders.
Voor studenten geldt dat financiële problemen tot studievertraging en zelfs studie-uitval kunnen leiden. Andere gevolgen van geldzorgen en financiële problemen zijn:
Stress
Studenten kunnen zich minder goed concentreren, minder goed plannen en daarnaast zijn zij moe. Dit beïnvloedt hun opleiding en/of werk, hun sociale leven, hun gezondheid en hun woonsituatie.
Schaamte
Vaak schamen studenten zich voor hun geldproblemen. De zorgen worden niet gedeeld met de omgeving. Daardoor voelen studenten zich vaak eenzaam en krijgen zij geen hulp.
Bedreiging toekomstkansen
Door geldzorgen en financiële problemen bouwen de studenten niet aan hun toekomst. Studenten met schulden zijn vaker afwezig, hebben weinig aandacht voor school en ze zijn moe door het vele werken. Daarnaast is de kans groot dat de studenten vroegtijdig stoppen met hun opleiding.
Signaleer financiële problemen
Er zijn verschillende signalen bij studenten die kunnen wijzen op financiële zorgen. Eén signaal hoeft niet te wijzen op financiële zorgen: bij verschillende signalen is het raadzaam om door te vragen naar de financiële situatie van de student. Let op de volgende signalen:
– lessen missen;
– veel werken;
– vaak te laat komen;
– geen of verouderd studiemateriaal/digitale middelen;
– slechtere cijfers;
– weinig studiepunten halen en toch ingeschreven blijven vanwege studiefinanciering;
– overwegen om de studie af te breken;
– een betalingsregeling met de hogeschool hebben;
– studievertraging;
– concentratieproblemen;
– faalangst hebben;
– mentale klachten zoals hoofdpijn, stress, gespannen zijn en/of slaapproblemen;
– niet meedoen aan sociale activiteiten;
– altijd of vaak rood staan;
– niet meegaan op studiereizen;
– schulden aan het aflossen zijn.
Hoe kan je als begeleider ondersteuning bieden?
Bespreekbaar maken via gesprekstechnieken
Bij het vermoeden van financiële problemen bij een student kun je dit op een laagdrempelige manier bespreekbaar maken. Je kunt hiervoor de volgende gesprekstechnieken gebruiken:
- Normaliseren van de situatie
Mensen zijn sociale wezens. We vinden het lastig om over zaken te praten als we denken dat we de enige zijn. Door te normaliseren laat je weten dat het probleem niet raar is en dat erover praten kan helpen: ‘Meer dan de helft van de studenten vindt het niet makkelijk om rond te komen. Een op de vijf studenten vindt rondkomen echt lastig. Hoe is dit voor jou?’ - Weerstand op voorhand erkennen
Praten over geldzaken kan weerstand oproepen. Door de weerstand direct te erkennen, kun je dit enigszins wegnemen: ‘Het is misschien een brutale vraag en je hoeft geen antwoord te geven, maar hoe gaat het financieel?’ - Aangeven dat de student zelf kiest
Mensen hebben behoefte aan ruimte om zelf beslissingen te nemen. Door deze autonomie te benadrukken, hebben we minder het gevoel dat we iets ‘moeten’: ‘Je mag ook ”nee” zeggen, maar zou het wat voor je zijn om eens verder te praten met een decaan?’ - Open vragen stellen
Open vragen zetten de ander aan tot het vertellen van hun verhaal: ‘Zou je mij eens wat meer kunnen vertellen over je bijbaan?’ - Benadruk vertrouwelijkheid
Door expliciet te vertellen dat een gesprek vertrouwelijk is, kun je de student meer op zijn gemak stellen en laten je weten dat jij er voor hen bent: ‘Alles wat je mij vertelt, blijft onder ons. Hoe gaat het met het betalen van je collegegeld en boeken?’
Algemene tips
– Bespreek in een zo vroeg mogelijk stadium, bijvoorbeeld bij een dag proefstuderen of een aanmeldgesprek, het onderwerp financiën: ‘Hoe denk je de financiële kant van de studie te gaan regelen?’ of ‘Heb je een bijbaan? Wat maakt dat je zoveel uur werkt?’
– Neem een standaardvraag over de financiële situatie van de student op in het intakeformulier van het studieloopbaanproces. Zo kun je een mogelijk financieel probleem al bij aanvang van de studie of het studiejaar signaleren.
– Herhaal informatie en vragen over financiële zaken regelmatig. Dit vergroot de kans dat studenten het durven bespreken, en dat ze vervolgens op de juiste plek geholpen kunnen worden.
– De financiële administratie weet welke studenten het collegegeld niet of te laat betalen. Zij kunnen de problemen dus al eerder signaleren. De studieloopbaanbegeleider kan daar informatie opvragen over betaalachterstanden van een student bij een vermoeden van financiële problemen. Ook kan de financiële administratie bij signalering zelf al contact opnemen met de student en/of leerteambegeleider.
– Merk je dat een student moeite heeft met rondkomen? Verwijs door, bel of mail samen met de student de decaan, of andere hulpbronnen, en houd een vinger aan de pols.
– Hou langstudeerders extra in de gaten.
– Je kunt geldzaken als thema verwerken in je lessen. Denk bijvoorbeeld aan het oefenen met het opstellen van een begroting. Of stel vragen over ondersteuningsmaatregelen, zoals de zorgtoeslag. Wil je daar graag inspiratie voor? Onderzoekers van het lectoraat Schulden en Incasso denken graag met je mee!
Verwijs de student door: intern/extern
Intern
De Hogeschool Utrecht heeft intern een aantal ondersteuningsmogelijkheden bij financiële problematiek.
- Financieel spreekuur lectoraat Schulden en Incasso
- HU Gezond & Wel: Buurtteam Oost en de Geldzaak
- Juridisch Studenten Loket
- Workshop voor studenten Money Matters: krijg grip op je financiën (Student Support Centre)
- Decanaat
Extern
Wil de student geen hulp vanuit de Hogeschool Utrecht? Dan zijn er ook externe doorverwijsmogelijkheden. Deze zijn afhankelijk van de (ernst) van de financiële situatie, de mate van zelfredzaamheid en de behoefte van de student.
Bij hoge financiële zelfredzaamheid
Bij gemiddelde financiële zelfredzaamheid
Verwijs de student door naar sociaal raadslieden, het juridisch loket of een buurtteam/wijkteam in zijn of haar woonplaats.
Bij lage financiële zelfredzaamheid en/of ernstige betalingsproblemen
Verwijs de student door naar de gemeente om ernstige financiële problemen te voorkomen.
Vervolg casus
Eva heeft haar verhaal gedaan en de leerteambegeleider heeft haar goed advies kunnen geven. Eva zocht vervolgens hulp bij het buurtteam. Met hen is zij bezig om een gerichte oplossing te vinden voor haar problemen. Afgesproken is dat Eva zo veel mogelijk aanwezig zal zijn bij de lessen. Als dit niet lukt, zal zij dit aangeven. Eva wil niet dat haar schoolprestaties de dupe worden van haar financiële- en privéproblemen.
Hier lees je meer over het onderwerp:
Magazine studeren zonder financiële zorgen
Achtergrond rapportages studeren zonder financiële zorgen
Handreiking signaleren, bespreekbaar maken en doorverwijzen bij geldzorgen (o.a. voor het onderwijsdomein)