Casus
Een student uit mijn leerteam heeft in een vorig studiejaar haar moeder verloren. Dat vertelt ze in een persoonlijk gesprek. Ze wil dit binnenkort ook aan het leerteam vertellen. Ze geeft aan regelmatig zo moe en verdrietig te zijn en dat ze niet toe komt aan haar studie. Hoe kan ik haar steunen en begeleiden?
Wat is rouw?
Officieel wordt rouw omschreven als bedroefdheid, vooral vanwege een sterfgeval, of droefheid voelen (Van Dale). Maar rouw is meer dan dat. Je kunt rouw zien als het totaal van gevoelens, gedachten en gedrag dat ontstaat door het permanent missen van iets of iemand dierbaars (Fiddelaers-Jaspers).
Dat betekent dat rouw dus niet alleen over de dood hoeft te gaan. Denk aan rouw om de scheiding van ouders, om verlies van gezondheid, werk of vriendschappen. Rouwen doe je om iets waaraan je gehecht was, dat er niet meer is en dat ook niet meer terugkomt. Rouwen gaat vaak over verlies, pijn en verdriet over wat onomkeerbaar is.
Extra informatie
Afhankelijk van de heftigheid van de rouw, raakt iemands leven ontregeld. Hoe heftiger het verlies, hoe heftiger de rouw. Rouw heeft invloed op alle aspecten van het leven. Het kan zich op talloze manieren uiten: in vermoeidheid, slecht slapen, concentratieproblemen, verdriet, fysieke klachten, depressie, angsten, boosheid, verwardheid, hoofdpijn, verlies van eetlust of juist heel veel eten en nog veel meer.
Al deze klachten zijn normaal, en het gevolg van een gezond rouwproces. Het is een uiting van liefde die geen weg meer vinden kan naar dat wat verloren is, en dierbaar was.
Houden klachten te lang aan? Belemmeren ze in het dagelijks functioneren?
Dan kan hulp gezocht worden met een professional die gespecialiseerd is in rouw. Daarbij is het belangrijk dat er een ‘klik’ is met degene die helpt.
Hoe kun je als begeleider ondersteunen bij rouw?
DO’s!
- Vraag hoe de student gesteund wil worden.
Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Als begeleider is het belangrijk te weten wat voor de student belangrijk is en hoe hij of zij graag gesteund wil worden. Vraag daar naar. Laat de student vertellen wat werkt en hou daar rekening mee. Vraag of je suggesties mag doen en welke vragen de student prettig vindt om op te antwoorden/gesteld te krijgen. - Check de behoefte aan regelmatig contact.
Mocht de student behoefte hebben aan het delen van zijn verhaal, geef hier dan ruimte voor. Check bijvoorbeeld of het fijn is om af en toe een één op één gesprek te hebben. Of is er (ook) behoefte om met een begeleider, decaan of studentpsycholoog te praten. - Hou de vinger aan de pols, ook later in de tijd.
Rouw is niet tijdsgebonden. Het kan een tijdje naar de achtergrond verdwijnen en ineens in zijn volle omvang weer aanwezig zijn bij de student. Ook na jaren, of als het verlies in de kindertijd heeft plaatsgevonden.
Vervolg casus
Ik heb als begeleider de hulp ingeroepen van een aandacht-functionaris die ervaring heeft met rouw. Regelmatig is met deze collega afgestemd wat de opties zijn om deze student te begeleiden. De student heeft alle ruimte gekregen in het leerteam. Later in het studiejaar is ze in contact gebracht met een decaan. De student kreeg ook het advies professionele hulp te zoeken in de privésfeer nadat zij meerdere keren was vastgelopen. Regelmatig hadden we even kort een gesprek over hoe het ging.
Extra informatie
Zie het Student Support Centre (SSC) van de HU. Hier worden ook workshops aangeboden voor studenten die verlies hebben geleden en behoefte hebben om met andere studenten in gesprek te gaan.
Zie de online zelfhulpmodule over rouwverwerking via deze pagina.
Podcast serie ‘Wat rouw je me nou?!’ voor en door jongeren in rouw. Deze podcast gaat tot nu toe wel alleen over rouw door overlijden en is te vinden op Spotify, Apple podcasts en Google podcasts
Extra ondersteuning voor de docent: zie de link van de oogstdialoog in de bijlage . Hierin zitten tips, do’s en dont’s voor de professional die met rouw en verlies bij jongeren te maken krijgt.