In het kader van ons programma Ouderen2040 vinden binnenkort twee inspirerende evenementen plaats. Op 9 oktober zijn senioren die na willen denken over hun toekomst welkom in theater de Speeldoos in Baarn. Een mooi programma met sprekers, theater en zang. Als vervolg hierop worden door welzijnsinstellingen en gemeenten in de hele provincie gesprekstafels georganiseerd, want praten over morgen is belangrijk, of het nu gaat om wonen, vrijwilligerswerk of zorg. Deelname is gratis.

Op 14 oktober vindt in Utrecht een brede conferentie plaats onder de titel Ouderen zijn de toekomst, waarin allerlei actuele ontwikkelingen op het gebied van wonen, welzijn en zorg de revue passeren. Met deelnemers en workshops vanuit oudereninitiatieven, gemeenten, woningcorporaties, zorginstellingen, welzijnsorganisaties en opleidingen. Iedereen is welkom. Deelname is gratis.

In allerlei opleidingen en onderzoeksprojecten van Hogeschool Utrecht (HU) wordt aandacht besteed aan ouderen en de ouder wordende samenleving. Het gaat dan om zorg, participatie, wonen, welzijn en technologie. De HU heeft informatie en kennisdeling nu gebundeld in de expertisegroep Ageing Society. Binnenkort verschijnt een overzicht van wat er zoal bij de HU gebeurt. Meer informatie: Marianne Jacobs

Het leven is niet afgelopen na de diagnose dementie. Dat bewijst onderzoeksgroep Brain Power, die bestaat uit zeven jonge mensen met dementie. Zij namen samen met onderzoekers Jacoba Huizenga en Herma Tigchelaar van Hogeschool Utrecht het initiatief om een boek te schrijven: ‘Hoe leef ik met dementie?’. Want de steeds groter wordende groep mensen met dementie hoeft volgens Brain Power na de diagnose helemaal niet in een zwart gat te vallen. Het boek bevat verhalen en nuttige tips uit het dagelijks leven. De eerste druk van het boek is momenteel uitverkocht maar zal binnenkort weer verkrijgbaar zijn via de webshop van boekscout.

In april 2024 vertelde Jacoba Huizenga samen met BrainPower lid Edwin Doorn op een landelijke bijeenkomst van de Werkplaatsen Sociaal Domein Ouderen over het onderzoek naar wat leven met dementie voor mensen zelf betekent. Een resultaat van het onderzoek is een model met zes dimensies die weergeven wat belangrijk is in het alledaagse leven van mensen met dementie. Een verslag van de bijeenkomst is hier te vinden.

Recent is aan NUZO, Stichting Omzien en SAMEN030 een subsidie toegekend om regionale samenwerking tussen senioreninitiatieven te versterken. Met NUZO als penvoerder en projectleider staan senioren bij de vorming van deze coalitie aan het roer. Maakt u deel uit van een inwonersinitiatief, cliënten/patiëntenraad, klankbordgroep die zich bezighoudt met ontwikkelingen op het gebied van gezondheid, ondersteuning en/of zorg en wilt u meedenken of op de hoogte gehouden worden, meld u dan aan bij Coalitie UtrechtSamen.

Onlangs werd aan het kennisplatform Utrecht Sociaal Domein een subsidie toegekend van het ministerie van VWS om de komende 2 jaar de aansluiting tussen het domein en het domein van de gezondheidszorg te versterken. Dit is ook voor ouderen van belang. Welzijn en gezond ouder worden gaan immers hand in hand. Bent u betrokken bij mooie initiatieven waarbij bijvoorbeeld een welzijnsorganisatie of een inwonersinitiatief samenwerkt met een gezondheidscentrum, of heeft u ideeën hoe samenwerking verbeterd kan worden, laat het dan weten via kus@hu.nl

Binnenkort start het project Betekenisvol ouder worden waarvoor mensen gezocht worden die hun ervaringen willen delen. Hoe word je eigenlijk goed oud? Hoe ga je om met beelden die er over ouderdom bestaan? Wat is belangrijk voor zingeving? Wilt u met de onderzoekers in gesprek? Neem dan contact op met Angele Verkaaik (angele.verkaaik@hu.nl) of Kim van den Berg (kim.vandenberg@hu.nl).

Landelijke campagne Praat vandaag over Morgen’ van start gegaan

In maart is de landelijke campagne VWS ‘Praat vandaag over Morgen’ gestart. Het zal u ongetwijfeld niet ontgaan zijn met paginagrote advertenties in landelijke dagbladen en spotjes. In het kader van deze campagne organiseren we in onze provincie op 25 september samen met de seniorencoalitie een bijeenkomst:

Krachtig ouder worden – praat vandaag over morgen

In Nederland komen steeds meer senioren, maar ook minder voorzieningen. Hoe bereid je je als senior voor op het ouder worden? Wat heb je straks nodig? Wat kun je zelf doen en waar heb je anderen bij nodig? Het is verstandig daar tijdig over na te denken.

In gesprek over wonen, zorg, contact en vitaliteit: ‘Krachtig ouder worden – praat vandaag over morgen’ is een samenwerking tussen de Seniorencoalitie (ANBO-PCOB, Koepel Gepensioneerden, NOOM en SOMNL) en lokale organisaties overal in Nederland. Het sluit aan bij de campagne ‘Praat vandaag over morgen’ van het ministerie van VWS dat tot doel heeft de zorg en ondersteuning beschikbaar, toegankelijk en van goede kwaliteit te houden.  Tijdens bijeenkomsten gaan senioren van rond de 60 jaar en ouder met elkaar in gesprek, onder begeleiding van getrainde gespreksbegeleiders. Het gesprek gaat over wensen en behoeften als het gaat om wonen, zorg, sociaal contact en fit blijven. Welke stap kan je morgen zetten? Wie of wat heb je daarbij nodig? En wat neem je mee uit de bijeenkomst?

Regionale bijeenkomst Utrecht 9 oktober Baarn: Op 9 oktober 2024 vindt in samenwerking met de Taskforce Wonen, Welzijn, Zorg Ouderen 2040 Utrecht van het kUS een regiobijeenkomst plaats in De Speeldoos in Baarn. Pieter Hilhorst (politicus en publicist) en Jetty Mathurin (actrice; cabaretière) schetsen hun eigen toekomst en betrekken daarbij die van het publiek. Daarna gaan de deelnemers uiteen in groepjes om door te praten over het thema. We sluiten de middag af met een kenniscafé en borrel.

Senioren uit de hele regio zijn welkom en de deelname is gratis.

Zie voor meer informatie en aanmelden: www.deseniorencoalitie.nl Heeft u meer informatie nodig? Mail naar contact@deseniorencoalitie.nl

Gesprekken in de buurt: Aansluitend aan de regionale bijeenkomst zullen lokaal door de welzijnsorganisaties die zijn aangesloten bij het kUS in samenwerking met gemeenten gesprekken in de buurt georganiseerd worden over ‘Krachtig ouder worden – praat vandaag over morgen’. Hiermee wordt beoogd de dialoog tussen senioren te stimuleren. Dat helpt om bewust te worden. En, nog mooier, om stappen te zetten als het gaat om wonen, gezondheid en welzijn.

Kenniscafé tijdens de regiobijeenkomst: Tijdens het kenniscafé op de regiobijeenkomst op 9 oktober in Baarn is er de mogelijkheid om in gesprek te gaan over diverse thema’s.  Aan zgn. ‘thema-tafels’ staan ongeveer drie deskundigen (per tafel). De thema’s zijn: wonen, zorg (ook mantelzorg), vitaliteit (voeding/beweging/cognitief), sociaal contact en inkomen.

Wonen en Zorg 2040  

In het kader van het IVVU-project Wonen en Zorg 2040 zijn met financiële steun van het Zilveren Kruis Zorgkantoor in iedere gemeente van de provincie inspiratiesessies gehouden. In deze sessies werd met veel partners gesproken over oplossingsrichtingen en samenwerking voor het realiseren van een passend woonzorg aanbod. De rapportages zijn nu beschikbaar en hieronder te downloaden:  

Dashboard Utrecht  

De IVVU verzorgt een dashboard met veel informatie over alle gemeenten / postcodegebieden in de provincie. Klik hier als u meer informatie wil over o.a.:  

Gezondheidsmonitor GGD Utrecht  

De GGD regio Utrecht brengt regelmatig de gezondheid en het welzijn van inwoners in de provincie in beeld. Het betreft gegevens over de lichamelijke en psychische gezondheid, de sociale omgeving, leefstijl en de leefomgeving. De resultaten worden gebruikt ter ondersteuning van lokaal en regionaal gezondheidsbeleid. De gegevens van de laatste monitor (2022) over volwassenen en senioren zijn hier te vinden.  

Staat van Utrecht  

De provincie Utrecht houdt in de ‘Staat van Utrecht’ veel gegevens bij over het wel en wee van inwoners. Het betreft o.a. informatie over de beleving van gezondheid, beperkingen en leefstijl.  

In 2022 kwam in samenwerking met de Taskforce Wonen, Welzijn, Zorg Ouderen 2040 een special uit met heel veel gegevens over ouderen in de provincie.

Plannen op het gebied van wonen, welzijn en zorg ouderen 

De regio Utrecht/Midden-Nederland bestaat uit Amersfoort, Baarn, Bunnik, Bunschoten, De Bilt, De Ronde Venen, Houten, IJsselstein, Leusden, Lopik, Montfoort, Nieuwegein, Nijkerk, Oudewater, Renswoude, Rhenen, Soest, Stichtse Vecht, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Veenendaal, Wijk bij Duurstede, Woerden, Woudenberg en Zeist. 

Accent op mensen en hun veerkracht 

Iedereen in de regio Utrecht streeft naar een positieve gezondheid waarbij het accent niet (alleen) op ziekte ligt, maar op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt. We willen inwoners en hun netwerk hier op passende wijze in ondersteunen. Als inwoners zorg en ondersteuning nodig hebben, willen we dat dit naadloos op elkaar aansluit en wanneer mogelijk digitaal gebeurt. En daar zijn veranderingen voor nodig. Zorg- en welzijnsaanbieders, inwoners, gemeenten en zorgverzekeraars werken samen om (in lijn met het Integraal Zorgakkoord) een regiobeeld, een regioplan en uiteindelijk een werkagenda te maken om deze veranderingen te realiseren. 

Regiobeeld en regioplan 

De belangrijkste uitdagingen voor de regio Utrecht zijn in beeld gebracht. Het regiobeeld geeft onder andere informatie over de gezondheid van inwoners, demografische kenmerken van de regio en de geboden zorg en ondersteuning in de regio (zowel informele zorg, het sociaal domein, de verzekerde zorg en langdurige zorg).  

Op basis van het regiobeeld werd een regioplan opgesteld. In dit plan staan 5 transformatie-opgaven: 

• Sterk sociaal domein & eerstelijn 
• Gezond ouder worden 
• Mentale weerbaarheid & gezondheid 
• Passende MSZ 
• Acute zorg (vanuit het ROAZ regioplan) 

Daarnaast zijn de volgende thema’s genoemd om aan te werken: 

• Digitalisering & gegevensuitwisseling 
• Digitaal vaardig maken 
• Arbeidsmarkt 
• Samenwerking & één taal 

Eén van de IZA-afspraken is dat zorgaanbieders, zorgprofessionals, patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars en gemeenten samen plannen maken voor zorgtransformaties om schaarse capaciteit optimaal in te zetten.  

NUZO
In 2008 heeft het UMC Utrecht, in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg op verzoek van het Ministerie van VWS, het initiatief genomen in het opstarten en het verder ontwikkelen van een regionaal ouderennetwerk, het Netwerk Utrecht Zorg voor Ouderen ofwel NUZO.
NUZO richt zich op “het stimuleren en bevorderen van ouderenvriendelijke ontwikkelingen gericht op de eigen vraag en eigen regie van kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers en de vitaal ouder wordende ouderen en hun netwerk in gemeenten en wijken in de brede Utrechtse regio”.
Het doel van de NUZO partners is het verbeteren van de samenhang in welzijn, wonen en zorg voor kwetsbare ouderen en ouder wordende vitale ouderen. Om te komen tot een duurzame integrale aanpak in ouderenzorg-en welzijn in de brede regio Utrecht vanuit de gedachte van positieve gezondheid.

Kernthema’s zijn:  

1. Wonen/mobiliteit/publieke ruimte: wonen, zoals seniorvriendelijke voorzieningen; voeding en zingeving. 
2. Gezondheid & Preventie 
3. Welzijn & Waarde: met accent op eigen regie bij het zich voorbereiden op het ouder worden. Wat willen de ouderen zelf, wat kunnen zij zelf samen met hun netwerk, mantelzorgers en/of  e-health zoals apps en andere hulpmiddelen. 
4. Communicatie & Burgerparticipatie 

 Het Ouderennetwerk biedt: 

• een lerend netwerk bestaande uit professionals en ouderen; 
• deelname aan de NUZO ouderen innovatieagenda in de regio;  
• diverse producten/werkwijzen/toolkits;  
• projecten die steeds door ontwikkelen;  
• een ouderenpanel met ruim 100 leden;  
• laagdrempelige mogelijkheden om kennis en ervaring te delen met elkaar in o.a. netwerk bijeenkomsten en via de NUZO nieuwsbrief.  

Recent is aan NUZO, Stichting Omzien en SAMEN030 de ZonMw subsidie Coalitievorming Regionale Participatiehubs toegekend. Met NUZO als penvoerder en projectleider staan senioren bij de vorming van deze coalitie aan het roer. NUZO is dankbaar dat haar deze rol gegund is en ziet uit naar deze regionale samenwerking. Ben of ken jij een inwonersinitiatief, cliënten/patiëntenraad, klankbordgroep of inwoners die zich bezighouden met ontwikkelingen op het gebied van gezondheid, ondersteuning en/of zorg en wil je meedenken of op de hoogte gehouden worden, meld je dan aan bij Coalitie UtrechtSamen.

Vereniging van Instellingen voor Verpleging en Verzorging in Utrecht (IVVU) 

De IVVU bestaat uit 42 ouderenzorgorganisaties in zorgkantoorregio Utrecht. Zij werken samen met Zorgkantoor Zilverenkruis, Utrechtzorg en Waardigheid & Trots aan een toekomstbestendige ouderenzorg. Op de website https://www.toekomstbestendigeouderenzorgutrecht.nl/ staat de Krachtig Verbindende Toekomstvisie 2030. Er zijn diverse projecten die vanuit de IVVU gecoördineerd worden: 

Het Innovatienetwerk Ouderenzorg Utrecht is een initiatief van de IVVU en wordt gefinancierd met ontwikkelbudget van Zorgkantoorregio Utrecht. Doel van het innovatienetwerk is het verbeteren van de kwaliteit van verpleeghuizen door gericht te innoveren en duurzaam te implementeren. Belangrijke elementen daarbij zijn het verwerven van kennis en het delen van ervaringen over innovatie(s) door de deelnemers. Aan het project nemen 31 zorgorganisaties uit de zorgkantoorregio Utrecht deel.

Er is een dashboard ingericht die zeer veel informatie bevat van alle postcodegebieden in de provincie:

LOKAAL Utrecht Stad 

Stedelijk Platform Ouderen Utrecht 

Het Stedelijk Platform Ouderen (SPO) is een netwerkorganisatie en een brede tafel waar alle partners van sociaal domein, welzijn en zorg vertegenwoordigd zijn. Het SPO (als platform) heeft als doelen: integrale zorg en welzijn, afstemmen, verbinden van initiatieven en (reguliere) praktijk met en rond ouderen, met name in de wijken. Signaleren wat er stedelijk speelt en werken vanuit de knelpunten. Het SPO geeft aan wat prioriteit heeft en agendeert de dilemma’s en knelpunten. De thema’s die ouderen aangeven zijn hierin agenda-zettend. Het gedeeld beeld is daarbij belangrijke input, wat zijn de vraagstukken van ouderen, zorg en sociaal domein. Het SPO streeft naar gelijk-gerichtheid van de doelen die partners hebben, en heeft als focus de samenwerking over domeinen heen op de knelpunten. Het SPO platform is licht georganiseerd, echter niet vrijblijvend, Het werk gebeurt in de allianties, in de wijken, in en tussen de organisaties. Het SPO vormt op basis van de gesignaleerde dilemma’s/knelpunten allianties waarbinnen de bestuurlijke actie volgt. Het SPO houdt overzicht wat er speelt. (Bestuurlijke) besluitvorming vindt plaats binnen de allianties of zo nodig op andere tafels, zoals OmU bestuurders, stakeholdersoverleg en tafel rond de woonopgave. Binnen het SPO spreekt men elkaar daarop aan. De allianties committeren zich aan de doelen van en samenwerking binnen het SPO. Als een knelpunt nog niet belegd zullen SPO (deelnemers) zich oriënteren op de geëigende tafel en het daar inbrengen, dan wel zal het SPO besluiten een nieuwe alliantie (laten) vormen. Partijen hebben hierin verantwoordelijkheid te nemen, in oriënteren op de juiste tafels en het aldaar agenderen. Een overzicht met de initiatieven van de Health Hub Utrecht en andere tafels is belangrijk.

Beter Thuis/beweegvriendelijke wijk Utrecht
Initiatief van buurtteams sociaal. Met ouderen en bedrijven praktische oplossingen creëren om zelfstandig wonend vitaliteit te versterken.
Gerealiseerd: klusdienst, sport en ontmoeting Heracles/de 3e helft, buurtcaravan, woonmaatjes/hospita nieuw leven inblazen, stichting thuisgekookt, Tas voor thuis (doe-ideeën) en Beweegvriendelijke wijk waarvoor BTO samen met Dock ook een aanvraag hebben gedaan bij Versneld Vernieuwen GU. Wordt ook verbreed naar cultuur (ZIMEC) en verbreed naar NW, NO en Overvecht. Een beweegvriendelijke wijk verleidt bewoners om fysiek, sociaal en geestelijk fit te blijven. Je kunt er gemakkelijk sporten en bewegen. En er zijn gezonde activiteiten waarvoor je graag de deur uit gaat. Utrecht wil de wijk Noordoost beweegvriendelijker maken. 

Prestatieafspraken gemeente Utrecht 

De gemeente Utrecht, de Utrechtse woningcorporaties verenigd in de STUW en de huurdersorganisaties maken jaarlijks individuele prestatieafspraken over zowel de kwantitatieve als de kwalitatieve opgaven in de sociale huurwoningvoorraad. De individuele prestatieafspraken hebben een perspectief van 5 jaar. Naast de individuele prestatieafspraken worden er om de twee jaar stedelijke prestatieafspraken gemaakt. De huidige prestatieafspraken vindt u hier:

Regioplan Midden-Nederland, Zorgkantoorregio Utrecht

Een grote stap op weg naar een gezonde toekomst met wanneer nodig goede en toegankelijke ondersteuning en zorg.

Hello 24/7

Hello 24/7 is een handige app om zorg te delen. Zorg je voor iemand die even niet alles zelf kan? Doe het niet alleen. Deel de zorg met Hello 24/7. De app waarmee je snel extra helpende handjes organiseert en alles makkelijk samen regelt. Zodat jij er niet meer alleen voor staat.

De Toekomst is Grijs

In de documentaireserie De Toekomst is Grijs worden de effecten onderzocht van een veranderende bevolkingssamenstelling. Hoe ziet ons land er in 2040 uit als we nu niets doen? De serie bestaat uit vier delen en is hier te bekijken:

Human Forever

Op dit moment is de film Human Forever van Toen Toebes en Jonathan de Jong te zien in diverse bioscopen. De film brengt dementiezorg in een aantal landen wereldwijd in beeld en is een pleidooi voor een humanere zorg voor mensen met dementie.

Luistertip: podcast ‘Door met Dementie’ 

Een boeiende podcastserie ‘Door met Dementie’. Presentator Beau Schneider praat met mantelzorgers die dementie van dichtbij meemaken. Hoe gaan ze om met alle veranderingen? Vervolgens schuift er een ervaren professional aan die haar ervaringen deelt met de luisteraar en extra handvatten geeft. En tot slot een kort interview met een bekende Nederlander die ook te maken heeft met dementie.

De website van de Werkplaatsen Sociaal Domein Ouderen biedt nieuws en informatie over de activiteiten van de 15 regionale werkplaatsen die zich richten op ouderen. Het doel is om de kwaliteit van leven van thuiswonende ouderen te helpen verbeteren. Dit doen de werkplaatsen door bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van werk- en opleidingspraktijken in het sociaal domein.    

In Utrecht is de werkplaats ondergebracht bij het Kennisplatform Utrecht Sociaal Domein (kUS).   

Ouder Worden 2040  

Op deze website is o.a. informatie te vinden over:  

Beter Oud  

Deze website bevat informatie over de volgende thema’s:  

Rapporten en adviezen  

Actiz (2020)

Ben Sajet Centrum (2020)

IVVU (2023) – Visiedocument verpleeghuiszorg provincie Utrecht.  

Raad van Ouderen (2019)

Raad van Ouderen (2021)

Sociaal en Cultureel Planbureau (2019)

Sociaal en Cultureel Planbureau (2020)

Ministerie van VWS (2020)

1. Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) (gestart juli 2022)

Het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) werd medio 2022 gelanceerd door het ministerie van VWS. Het programma kent drie hoofdlijnen:  

* Zelf als het kan  

We vergroten de mogelijkheden voor ouderen om zo lang mogelijk, met ondersteuning van de eigen omgeving, zelfredzaam te blijven, ook als zich gebreken behorend bij de ouderdom zich aandienen. Dat is ook wat de (huidige en toekomstige) ouderen willen. We investeren in het vermogen van ouderen om te leven zoals voor hen, gegeven hun mogelijkheden, passend is. We stimuleren en activeren ouderen zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de wijze waarop zij wonen, hun sociale contacten onderhouden en hun welzijn en gezondheid op peil houden.  

* Thuis als het kan  

We maken ouderen beter bewust van de noodzaak zich voor te bereiden op ouder worden en welke woonvorm en woonomgeving daarbij het beste past. We realiseren voldoende passende woonvormen in een leefomgeving die activeert en ontmoetingen stimuleert. We werken samen om te zorgen dat ouderen op een plek kunnen wonen waar ze zich thuis voelen in de buurt van hun sociale netwerk. We organiseren ondersteuning en zorg zoveel mogelijk dichtbij. Bij het werken aan toekomstbestendige ondersteuning en zorg voor ouderen moeten we in het bijzonder oog hebben voor de meest kwetsbare groep. Zij moeten kunnen rekenen op hulp als het even niet lukt, ondersteuning en zorg dichtbij als nodig en passende zorg in een verpleeghuis als de kwetsbaarheid groot is en de zorgvraag complex.  

* Digitaal als het kan  

We beantwoorden zoveel mogelijk zorgvragen met een digitale oplossing. Dit vraagt een andere manier van werken in de zorg. Digitale technologieën helpen ouderen hun zelfstandigheid te behouden en hun kwaliteit van leven te bevorderen. Deze technologieën bestrijken uiteenlopende levensdomeinen: huishouden, sociale interactie, bewegen, veiligheid, (vrijwilligers)werk, vrijetijdsbesteding, gezond en actief leven en zorg. Doorsnijdend in deze drieslag is dat het altijd ‘samen’ is, samen met naasten, met de samenleving, met de informele zorgverleners, samen met andere professionals (over de domeinen heen), ondersteund met digitale toepassingen. 

2. Integraal Zorgakkoord (IZA) gesloten in september 2022

Zorg goed, toegankelijk en betaalbaar houden 

De vraag naar zorg en ondersteuning in de regio Utrecht stijgt. Onder ouderen én onder jongeren. Maar er zijn tekorten op de arbeidsmarkt voor personeel in de zorg en ondersteuning. We willen dat passende zorg en ondersteuning beschikbaar blijft. Daarom moeten we dingen anders doen. 

De druk op de zorg en ondersteuning is te groot geworden. We kunnen niet meer voldoen aan de zorgvraag: er is te weinig personeel en te weinig geld. Daarom moeten we de zorg en ondersteuning anders gaan vormgeven. We moeten scherpe keuzes maken. De landelijke (zorg)akkoorden van het Rijk helpen hierbij. Ze geven kaders voor deze keuzes. 

De gemeenten, verzekeraars en zorgkantoren voeren de akkoorden regionaal en lokaal uit. Voor een succesvolle uitvoering is een goede samenwerking tussen het sociaal en het medische domein een voorwaarde. Via de akkoorden is er vanuit het Rijk tijdelijk geld beschikbaar. Dat is bedoeld om structurele verbeteringen en veranderingen door te voeren om passende zorg te kunnen bieden. 

Voor inwoners betekent dit dat zij straks niet altijd meer dezelfde zorg en ondersteuning krijgen die zij verwachten, of eerder ontvingen. Daarom willen we dat de Utrechter meer inzet op leefstijl, preventie en versterking van de sociale basis. Hoe blijf je gezond of word je niet minder gezond? Hoe zorg je voor elkaar? En hoe vraag je je omgeving om hulp? 

Landelijk akkoord voor de zorg 

Een van deze landelijke akkoorden vanuit het Rijk is het Integraal Zorgakkoord ‘Samen werken aan gezonde zorg’. Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft als doel om de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Om dit te bereiken zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van VWS en een groot aantal partijen in de zorg. Ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft het akkoord ondertekend. 

 Huidige en toekomstige zorgvraag 

Voor het uitvoeren van het IZA maakt elke regio een regiobeeld. In het regiobeeld staan de belangrijkste gegevens over de huidige en toekomstige zorgvraag in de gezondheidszorg en het sociaal domein op een rij. Onder andere over gezondheid, zorggebruik en demografische ontwikkelingen. Het geeft een beeld van de taken (opgaven) waar we aan moeten werken. 

3. Aanjaagteam Wonen, Welzijn Zorg voor Ouderen
Het landelijke aanjaagteam Wonen, Welzijn Zorg voor Ouderen is de opvolger van de Taskforce Wonen en Zorg.  Het aanjaagteam stimuleert en ondersteunt gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties bij een gezamenlijke aanpak van de woonzorgopgave. De Taskforce werkt met een landelijk dekkend netwerk van ambassadeurs die het gesprek op lokaal/regionaal niveau aanjagen.   Op de website vindt u voorbeelden ter inspiratie, praktische handreikingen en de mogelijkheid om knelpunten die deze opgave in de weg staan te melden. Vanuit de landelijke taskforce is de Utrechtse Taskforce ontstaan die gemeenten en andere maatschappelijke partners ondersteunt bij kennisdeling en de ontwikkeling van versnellende initiatieven.

 4. Innovatieprogramma Wonen en zorg voor ouderen

Het ‘Innovatieprogramma Wonen en zorg voor ouderen’ voert  Platform31 in de periode 2023-2025 uit. Dit programma is mogelijk dankzij een financiële bijdrage van de ministeries van BZK en VWS.

In het kader van dit programma is o.a. een handreiking geschreven over Geclusterde woonvormen voor senioren. Deze handreiking biedt informatie over wat geclusterd wonen voor senioren is en wat belangrijke aandachtspunten zijn bij het ontwikkelen van geclusterd wonen. Het helpt gemeenten en ontwikkelende partijen (markpartijen, corporaties, zorgaanbieders, sociaal ondernemers en burgerinitiatieven van senioren) om keuzes te maken in de vormgeving van een specifiek project van geclusterd wonen voor senioren.

 5. Innovatieprogramma Langer Thuis in de inclusieve wijk (2021-2022)

Elk woongebied, geschikt en inclusief. Twee jaar lang stonden de schijnwerpers op 24 woongebieden met het innovatieprogramma Langer thuis – Inclusieve wijk. Met 24 gebiedscoalities ontwikkelen Platform31 en het G40-stedennetwerk aan de hand van vijf innovatiethema’s de bouwstenen voor goed wonen, een ondersteunende sociale en fysieke leefomgeving en nabijheid van voorzieningen. Het innovatieprogramma maakte deel uit van het Programma Langer thuis, Actielijn Wonen van de ministeries van VWS en BZK. Met het inmiddels beëindigde programma Langer Thuis van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wilde het kabinet de kwaliteit van leven voor de groeiende groep thuiswonende ouderen verbeteren. 

6. Programma Samen Ouder Worden

Samen Ouder Worden is een ontwikkelprogramma van NOV (Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk) waarin kennis delen en kennis ontwikkelen centraal staat. Het programma kent vier actielijnen: Aansluiten bij de potentie en wensen van een heterogene groep ouderen (sociale levensloop, ontmoeten en verbinden, bereiken en betrekken van ouderen met een migratieachtergrond).​Bevorderen van contact tussen oudere en jongere​ generaties. ​Versterken van de rol van vrijwilligers​. Inzetten op samenwerking tussen informele en formele zorg​. Thema’s als zingeving, intergenerationeel contact, ertoe doen en meedoen, staan centraal. Op lokaal en programmaniveau worden nieuwe of bestaande aanpakken en methodieken ontwikkeld, versterkt en verspreid. Er is extra aandacht voor beeldvorming en het uitbreiden en versterken van het netwerk van samenwerkingsorganisaties. De inzichten van de afgelopen jaren zijn samengevat in een e-book Nooit te oud om te beginnen.

In de stad Utrecht is het NIZU één van de belangrijke partners; samen met Julia Muller, projectleider van het NIZU, is er een community of practice gestart over de samenwerking tussen informele en formele partijen. Handjehelpen, één van de partijen binnen Samen Ouder Worden, voert ook lokale trajecten uit, zowel in Utrecht stad als eerder in Utrechtse Heuvelrug en nu in de Lekstroom gemeenten. SOMNL, Samen voor Ouderen met een Migratieachtergrond in Nederland, is in Utrecht bezig met projecten zoals sociaal vitaal in kleur. Eerder waren er ook in Amersfoort activiteiten, bijvoorbeeld het opzetten van een vrijwillige hulpdienst en het verbinden van generaties.

In maart 2022 verscheen een bundeling van de ontwikkelde innovaties, onder de titel “Inspiratie voor een inclusieve wijk”. De samen opgebouwde praktijkkennis biedt handvatten voor gebiedscoalities die met het thema van wonen, welzijn en zorg op gebiedsniveau werken aan een inclusieve wijk voor alle inwoners met een zorg- en ondersteuningsvraag. Centraal staat de vraag: Hoe kom je met elkaar tot een verbeterplan voor een wijk of dorp, hoe zorg en borg je meer inclusiviteit?
Er wordt ingezoomd op vijf thema’s:

• Een geschikte woningvoorraad voor de toekomst
• Woonvarianten voor senioren
• Een buurt voor iedereen
• Voorzieningen voor een inclusieve wijk
• Innovatief organiseren van de samenwerking

De Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ) helpt burgers en sociale ondernemers bij de financiering van kleinschalige innovatieve woonvormen die wonen, ondersteuning en eventueel zorg combineren. Denk aan de bouw van een woonhofje, transformatie van een leegstaand schoolgebouw of voormalig verzorgingstehuis, of gemeenschappelijk wonen in een appartementencomplex. Dit kunnen zowel huur- als koopwoningen zijn, of een combinatie hiervan, met een minimum van 5 wooneenheden.

6. Ouder worden 2040 (2021 – 2022)
Ouder Worden 2040 is een landelijk programma waarin wordt samengewerkt om een maatschappelijk gedragen visie en transformatieagenda voor de toekomst van het ouder worden in Nederland te formuleren. Samen met iedereen die betrokken is bij ouder worden. Het is van belang dat er breed maatschappelijk draagvlak tot stand komt voor deze visie, zodat er voor een langere periode een richtsnoer is voor iedereen die hier in de praktijk mee aan de slag moet gaan. Vele strategische beslissingen en innovaties bijvoorbeeld op het gebied van wonen en zorg maar ook op het gebied van werk, leefomgeving of technologie, vragen een lange termijn horizon.

Voor de brede maatschappelijke dialoog wordt gebruik gemaakt van toekomstscenario’s. Met deze scenario’s verruimen we ons voorstellingsvermogen zodat we kunnen verkennen welke nieuwe antwoorden mogelijk en wenselijk zijn. Alleen door samen te onderzoeken en te leren, kunnen we nieuwe, impactvolle oplossingen vinden. Zodat we samen ouder worden in Nederland richting 2040 goed vorm kunnen geven. Ouder Worden 2040 stimuleert kennisuitwisseling en betrekt hierbij bestaande onderzoeken, feiten, trends en ontwikkelingen die betekenisvol zijn voor de toekomst van ouder worden in Nederland. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft BeBright voor het opstellen van een Transformatieagenda een subsidie verstrekt.

7. Pact voor de Ouderenzorg van VWS (gestart maart 2018)
Met het Pact voor de ouderenzorg komen tal van partijen, waaronder gemeenten, verzekeraars, zorgverleners en andere maatschappelijke partners, samen in actie om 1. Eenzaamheid te signaleren en te doorbreken, 2. Goede zorg en ondersteuning thuis te organiseren en 3. De kwaliteit van verpleeghuiszorg te verbeteren.

Een onderdeel van het Pact is het programma Langer Thuis van VWS (juni 2018). Het programma kent drie programmalijnen:

• Goede ondersteuning en (integrale) zorg thuis
• Mantelzorg en vrijwilligers in zorg en welzijn
• Wonen

Uit dit programma werd o.a. de ontwikkeling van lokale netwerken samenhangende ouderenzorg gefinancierd.

In het kader van dit programma namen Aedes, ActiZ, VNG en de ministeries van BZK en VWS het initiatief voor Thuis in de wijk. Het programma richt zich op het realiseren van nieuwe woonzorgvormen, het opschalen en versnellen van succesvolle oplossingen, het aanpakken van knelpunten en het in kaart brengen van de lokale of regionale woonzorgopgave. Op 16 mei 2022 vond in Amersfoort een landelijk congres plaats.

In ons land zijn steeds meer initiatieven om mensen zo lang mogelijk prettig in de wijk te laten wonen. De tientallen projecten die zich presenteerden tijdens het congres getuigen hier ook van. Het gaat om verschillende woonvormen, zoals het Oudenhuis, Liv inn, Knarrenhof, Thuishuis, allerlei vormen van geclusterd wonen. Maar ook om projecten gericht op preventie en het bevorderen van welzijn, ontmoeting en participatie. Er is tevens meer oog voor de woonomgeving en de kracht van senioren.

Hieronder geven we een overzicht van een aantal platforms die zich inzetten voor wonen, zorg en welzijn voor anderen.

Beter oud

Het platform BeterOud – sinds april 2015 online – is opvolger van het Nationaal Programma Ouderenzorg (2008-2016), Het consortium van vele partijen brengt innovaties bij elkaar, en helpt partijen bij het doorontwikkelen en toepassen ervan, zodat ouderen er beter van worden. Het NPO heeft veel opgeleverd. Nieuwe initiatieven, handreikingen, instrumenten, methodieken en kennis over het toepassen ervan. Om de resultaten beschikbaar te houden, zijn het platform en de website BeterOud gestart. BeterOud stelt ouderen zelf centraal en steunt daarbij op de Toekomstvisie en veranderagenda BeterOud. Publicaties o.a. de Handreiking Kwetsbare Ouderen Thuis.

Deze interactieve handreiking biedt veel informatie zoals relevante kennissites, kennisinstituten en beroepsgroepen. Ook achtergrondinformatie over de zorg voor en begeleiding van kwetsbare ouderen thuis. De informatie is gegroepeerd naar algemene kennissites, specifieke beroepsgroep sites en thema-sites rond de doelgroep kwetsbare ouderen.

Een advies van Beter Oud hoe ouderen zich kunnen voorbereiden op het ouder worden: Voorbereiden op ouder worden.

Een van de tools die BeterOud ontwikkeld heeft is het Toetsingskader Meetlat van Ouderen. Wat vinden ouderen zelf belangrijk als het gaat over wonen, welzijn en zorg? Wat zijn nou écht waardevolle verbeteringen? Niemand kan deze vragen beter beantwoorden dan ouderen zelf. Daarom stelden ouderen van BeterOud aandachtspunten op en beoordeelden zij verbeterprojecten. De uitkomsten zijn vastgelegd in een toetsingskader oftewel: de ‘meetlat van de ouderen’.
Lees meer: https://www.beteroud.nl/tips-tools/tools/toetsingskader-meetlat-van-ouderen

Platform31

In 1982 kreeg het programma Experimentele Woningbouw een opvolger, de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting, in 2013 opgegaan in Platform31. Platform31 werkt aan tientallen thema’s waaronder het thema Wonen en zorg en organiseert kenniscommunities, doet onderzoek, verzamelt best practices en jaagt innovatie aan. Op een sub-webpagina staan actualiteiten, projecten, publicaties, blogs en bijeenkomsten binnen dit thema. Gemeenten hebben de ambitie om hun wijken zo uit te rusten dat ouderen en inwoners met een beperking er zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen. Hierdoor ontstaat bij gemeenten, corporaties en zorgondernemers een groeiende behoefte aan nieuwe arrangementen voor wonen, welzijn en zorg in wijken en dorpen. Platform31 ontwikkelt een kennisprogramma waarin men kijkt welke aanpak een goed samenwonen in wijken ondersteunt. Ook burgerparticipatie krijgt hierin een rol. Governance en procesregie op meerpartijensamenwerking krijgt een plek in het experiment met de partners van het Actieplan Weer Thuis! “Vanuit deze programma’s ontwikkelen we kennis die initiatiefnemers inspireert en handelingsperspectief biedt bij de ontwikkeling van gebiedsgerichte arrangementen, nieuwe woonvormen voor bewoners met beperkingen en een goede procesregie.”

LVGO

LVGO staat voor Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen van Ouderen. Onder ‘ouderen’ verstaat LVGO alle personen van 50 jaar en ouder. De LVGO bestaat sinds 1985. Een aantal van de leden – woongemeenschappen door het hele land – bestaat ook al zolang. Dat betekent dat zij veel ervaring hebben met gemeenschappelijk wonen. Deze kennis en ervaring komt samen in de LVGO en delen (en ontwikkelen) zij graag met de leden en andere belanghebbenden zoals gemeenten, landelijke overheid, woningcorporaties en maatschappelijke organisaties. De LVGO stimuleert het gemeenschappelijk wonen 50plus door het delen van kennis en belangenbehartiging van onze leden. Dat doet zij onder andere door:

• bestaande en nieuwe wooninitiatieven van 50plussers te ondersteunen in hun ontwikkeling en voortbestaan
• gemeenschappelijk wonen breed onder de aandacht te brengen
• in gesprek te blijven met relevante partijen als landelijke overheid, VNG en woningcorporaties
• leden en andere belangstellende te informeren via de website, nieuwsbriefen het ledenblad Wijzer Wonen
• het organiseren van themabijeenkomsten
• het maken van brochuresen ander voorlichtingsmateriaal
• het bieden van (juridisch) advies
• het helpen oplossen van meningsverschillenen andere vormen van ongenoegen

Movisie publiceerde in 2019 een rapport over gemeenschappelijke woonprojecten voor ouderen in Amsterdam.

Platform ZorgSaamWonen
ZorgSaamWonen is het landelijke platform voor de maatschappelijke opgaven op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Het fysieke en sociale domein schuiven in elkaar en daar doorheen loopt dan ook het economisch domein. Eisen van duurzaamheid, flexibiliteit en technologie nemen in fors tempo toe. Door de vergrijzing is de noodzaak erg groot om met elkaar een Versnellingsagenda 2030 op te stellen. ZorgSaamWonen heeft als missie het delen van kennis en het verbinden van professionals en organisaties in één community vanuit het fysieke en sociale domein. Het platform brengt mensen uit verschillende sectoren bij elkaar om op basis van de eigen professie, deskundigheid of uit belangstelling voor het onderwerp samen te werken en elkaar te helpen bij de opgaven in het vakgebied van wonen, zorg en welzijn.

Het platform heeft een kennisbank, waaruit we een aantal recente publicaties lichten:

• Catalogus woonvormen voor senioren. De Catalogus biedt ontwikkelaars inzicht in de hedendaagse woonvormen voor senioren in Nederland. De informatie is bruikbaar voor professionele partijen en voor bewonersinitiatieven. De Catalogus geeft informatie over de verschillende typen woonvormen voor senioren die er op dit moment in Nederland zijn en geeft per type één of meer voorbeelden. Er zijn zes typen beschreven: mantelzorgwoning, kleinschalig wonen, woongroep, woongemeenschap, modern hofje en wooncomplex.
• Onderzoeksrapport Regionale ondersteuning, organisatie en infrastructuur bij de zorg en dienstverlening aan kwetsbare ouderen

Aedes

Aedes is de koepel van woningcorporaties. Op hun website is o.a. informatie over de huisvesting van ouderen met een zorgvraag te vinden.

Expertteam Huisvesting Aandachtsgroepen (EHA)

Het Expertteam Huisvesting Aandachtsgroepen (EHA) helpt gemeenten, corporaties en zorgorganisaties bij het vertalen van de opgave van langer zelfstandig thuis wonen naar een visie, beleid en strategie, de concrete uitwerking hiervan in een aanpak en bij de opstart van of een knelpunt in de uitvoering van een project. Het EHA beschikt over een team van ervaren experts die worden ingezet, passend bij de vraag die speelt. De experts nemen het werk niet over, maar adviseren, begeleiden en ondersteunen bij het zetten van de juiste stappen.

Zorgstandaard Dementie

De Zorgstandaard Dementie werd gepubliceerd in 2020. Onlangs werd de website vernieuwd waar de standaard beschreven wordt. De Zorgstandaard omvat 25 aanbevelingen om gedurende het hele verloop van de ziekte een samenhangende benadering te realiseren vanuit het perspectief van personen met dementie en hun mantelzorgers.

1. Om U 3.0: Proactieve Integrale Ouderenzorg Utrecht. Dit project draait om de samenwerking tussen huisartsenpraktijk en praktijk-/wijkverpleegkundige en het sociaal werk, waardoor geïntegreerde zorg en ondersteuning in de wijk vanuit de medisch sociale driehoek rondom de oudere mogelijk wordt. Centraal staat het optimaal samenwerken en borgen van de “diamant” (vijfhoek) oudere, huisarts(enpraktijk)/praktijkverpleegkundige, wijkverpleegkundige, buurtteam en informele zorg. Er is een proactief zorgprogramma ontwikkeld om kwetsbare ouderen eerder op te sporen en de zorg aan deze groep ouderen te verbeteren. et handboek Proactieve Integrale Ouderenzorg Utrecht is hier te downloaden. Zie ook de film over Om U
3. ‘Wonen en Zorg 2040’ is een initiatief van de vereniging van Instellingen voor Verpleging en Verzorging in Utrecht (IVVU) en wordt bekostigd door Zilveren Kruis Zorgkantoor. In dit project wordt per gemeente een analyse gemaakt van het huidig zorgaanbod in relatie tot de groeiende vraag. Dit geeft de ouderenzorgorganisaties inzicht in de ontwikkelmogelijkheden van hun dienstverlening en vastgoed. De IVVU zorgt ervoor dat informatie over wonen en zorg bruikbaar en toegankelijk gemaakt wordt voor lokaal of regionaal gebruik. Dat willen we onder meer doen door een online geo-informatie-tool, waarbij informatie lokaal en regionaal op een kaart wordt gepresenteerd. Daarnaast worden zorgorganisaties geïnspireerd in de ontwikkelingen op het gebied van wonen met zorg. Ouderenzorgorganisaties kunnen door de resultaten van het project blijven inspelen op de behoefte van ouderen in de omgeving. Gemeenten kunnen samen met die zorgorganisaties en vastgoedpartijen (woningcorporaties en ontwikkelaars/beleggers) het voorzieningenniveau in hun gemeente op peil houden, ook als het gaat om wonen met zorg in nieuwe vormen. Er wordt samen gekeken naar wat de best mogelijke zorg is in de best mogelijke woonsituatie voor de inwoners van regio Utrecht, voor nu maar met de blik op de komende 20 jaar.

   Deelnemende organisaties: Beweging 3.0, De Koperhorst, St. Pieters en Bloklands Gasthuis, Zonnehuisgroep Amstelland, Huize Het Oosten, Accolade Zorggroep, Zorggroep De Vechtstreek, Zorg- en wooncentra De Haven, Pro Senectute, Domus Magnus, Woonzorgcentra De Rijnhoven, Zorggroep Sint Maarten, Woonzorgcentrum Vredenoord, Amaris, Maria Dommer, Valuas Zorggroep, Zorgspectrum, De Wulverhorst, Careyn, Silverein, Bartholomeus Gasthuis, Leger des Heils Midden-Nederland, Vecht en IJssel, AxionContinu, Charim, QuaRijn en Warande.

4. Naar een integrale benadering voor mensen met dementie en hun naasten is een meerjarig onderzoek van het Kenniscentrum Sociale Innovatie en het Kenniscentrum Gezond en Duurzaam Leven in samenwerking met de Academische Werkplaats Sociaal Werk en Academische Werkplaats Ouderen, Tranzo, Universiteit van Tilburg. Samenwerkingspartners in het werkveld zijn: Zorgspectrum, Careyn, Rijnhoven, Netwerk Dementie Lekstroom en Netwerk Dementie West Utrecht. Het onderzoek richt zich op de onderbouwing van handelen en ontwikkeling van werkwijzen van professionals die mensen met dementie en hun naasten begeleiden. Er wordt onderzocht welke aangrijpingspunten er zijn vanuit een sociale en integrale benadering. Hierbij staat de beleving van mensen met dementie zelf centraal. In het kader van het project is de BrainPower groep opgericht waarin een aantal ervaringsdeskundigen als co-onderzoeker meewerken. Een van de resultaten is het boekje Hoe leef ik met dementie?
5. DemenTalent is een project dat gaat over het (weer) actief krijgen van mensen met dementie in de samenleving. Op basis van talenten worden de mensen met dementie gestimuleerd om vrijwilliger te worden in de lokale samenleving.
6. Verpleeghuis zonder muren. Dit is een project waarin een concept wordt ontwikkeld waarin verpleeghuiszorg in de thuissituatie wordt georganiseerd, zoveel mogelijk met hulp van technologische innovaties. Het doel is dat ouderen zo lang mogelijk veilig in hun eigen woning kunnen blijven wonen doordat hun woonomgeving technologische innovaties heeft die dit zoveel mogelijk ondersteunen. In dit project wordt gekeken welke technologische innovaties bijdragen aan het welzijn van cliënten en naasten zodat zij zo lang mogelijk veilig en zelfstandig thuis kunnen wonen. Vier ouderenzorgorganisaties (Quarijn, Santé partners, Vecht & IJssel, ZorgSpectrum) werken samen met de Hogeschool Utrecht, het ROC en het Antonius ziekenhuis om het concept ‘verpleeghuis zonder muren’ te ontwikkelen. Bent u betrokken bij een innovatief project op het gebied van wonen, welzijn en zorg ouderen, laat het ons weten!
7. DuurSaam Houten is een netwerk gericht op het ontwikkelen van een integraal en samenhangend aanbod van ondersteuning en zorg voor ouderen in Houten. Het is een initiatief van Zorg in Houten in samenwerking met de Gemeente Houten en Sociaal Team Houten, Welzijnsorganisatie Van Houten&co, VVT-organisaties ZorgSpectrum en Warande en het St. Antonius Ziekenhuis. Verhalen en ervaringen van cliënten en professionals zijn gebundeld in een E-Book. Download het E-Book hier.
8. In het project inclusieve woonvormen wordt vanuit het Kenniscentrum Sociale Innovatie een overzicht bijgehouden van innovatieve wooninitiatieven waarbij dikwijls een combinatie wordt gemaakt tussen huisvesting en gemeenschapsvorming. Vaak wordt ook een verbinding gemaakt met informele en formele zorg. Bent u betrokken bij een mooi initiatief, neem dan contact op met Dieke van Ewijk (dieke.vanewijk@hu.nl)
9. In het kader van het programma Wonen-welzijn-zorg Ouderen 2040 werkt het Kenniscentrum Sociale Innovatie samen met BeBright aan een selectie en beschrijving van veelbelovende initiatieven op het gebied van wonen, welzijn en zorg. In hoeverre bieden zij oplossingen voor de uitdagingen van een ouder wordende samenleving? Wat kunnen we leren van deze projecten? Meer informatie over de 15 beste oplossingen in Wonen en Zorg: Arnout Siegelaar (arnout.siegelaar@bebright.eu) of Sylvie Boermans (sylvie.boermans@hu.nl).