Themabijeenkomst kUS 1 juni 2017: ‘Verantwoorden in tijden van verandering; op zoek naar nieuwe vormen van samensturing’
Op 1 juni organiseerde het kennisplatform Utrecht Sociaal (kUS een bijeenkomst met het thema ‘Verantwoorden in tijden van verandering; op zoek naar nieuwe vormen van samensturing’.
Zo’n 80 mensen verzamelden zich bij congrescentrum en architectuurtuin ‘Makeblijde’ in Houten voor een interessant programma onder het swingende voorzitterschap van Laurens de Graaf, lector Organisatie van Verandering in het Publieke Domein.
Hiërarchische verantwoording
Thijs Jansen, directeur Stichting Beroepseer, beet het spits af en verhaalde over het feit dat er nog steeds veel hiërarchische verantwoording (top/down) is. Hij noemde een aantal factoren die hier volgens hem debet aan zijn:
1. Angst (voor factoren die invloed hebben op je werk), 2. Eigenbelang (bijvoorbeeld omdat je je eigen organisatie draaiende moet houden), 3. Abstractie (het gaat te veel over abstracte begrippen in plaats van concrete oplossingen) en 4.’Geld’denken (heel veel verantwoording gaat over geld. De ervaring leert dat als er gefocust wordt op de kosten dat dan de kwaliteit omlaag gaat).
Jansen noemt als oplossingsrichtingen om verandering in de bestaande verantwoordingscultuur te bewerkstelligen:
- decide en defend: bedenk waar je voor wilt staan en welk verschil je wil maken en ga daar dan ook voor;
- eigenbelang een zichtbare rol geven en een langer termijn perspectief bieden aan organisaties. Dat ontbreekt vaak in de aanbestedingscultuur;
- verdwijnen van het wij en zij denken bij gemeenten en maatschappelijke organisaties;
- kiezen voor kwalitatief goede dingen in plaats van voor minder geld;
- burger meenemen in het verantwoordingsproces;
- bemoedigen door de overheid van goede initiatieven.
Voorbeelden van nieuwe vormen van sturing en verantwoording
Na de plenaire inleiding gaven vertegenwoordigers van de gemeenten Utrecht, Zeist en Hilversum hoe zij vorm geven aan nieuwe vormen van samensturing met organisaties in het sociaal domein. In de gemeente Utrecht is men een verantwoordingssysteem aan het ontwikkelen op basis van de principes van Simons (zie ook http://www.house-of-control.nl/managementcontrol-levers-of-control-simon.html ). In de gemeente Zeist maakt men gebruik van de driehoek van het instituut voor Publieke Waarden om onorthodoxe oplossingen te verantwoorden als regels de beste oplossing in de weg staan ( https://www.youtube.com/watch?v=86K59zHsN0U). In de gemeente Hilversum onderzoekt men hoe narratieve methodieken het kwantitatief verantwoorden kan aanvullen ( https://www.movisie.nl/artikel/werken-aan-outcome-hilversum-narratieve-methode).
Bestuurders van MeanderOmnium en Lister reageerden hierop. Zij voerden aan dat men niet meer moet verantwoorden om het verantwoorden zelf (strijd tegen de systemen!). Het proces begint met het creëren van gezamenlijke waarden, uitgangspunt voor verantwoorden moet gezamenlijk leren zijn en wil je verandering bewerkstelligen dan is het van belang te gaan staan voor de waarden die je wilt realiseren: no nuts no glorie. Kijk naar: draagt het daadwerkelijk bij en zo niet, heb dan het lef om ermee te stoppen. En bepaal niet voor inwoners wat goed is, maar vraag en betrek hen vooraf.
Break out sessies
Na het plenaire gedeelte wisselden de deelnemers in break out sessies uit hoe men binnen hun organisaties en gemeenten verantwoordt, hoe dit beter en efficiënter kan en wat voor kennis of informatie daarvoor nodig is. Een schat aan good practices werd uitgewisseld.
Een uitgebreid verslag staat binnenkort op deze site. Een nieuwe themabijeenkomst van het kUS staat gepland op donderdagmiddag 9 november. Thema wordt de rol van welzijn in het veranderende sociale domein. Zet de datum alvast in je agenda; een uitnodiging volgt.
Nog andere interessante documenten over dit onderwerp zijn te vinden via onderstaande links:
http://depilotstarter.vng.nl/sites/default/files/project_bestand/control_in_balans_utrecht.docx
http://www.andersorganiserenvandezorg.nl/wp-content/uploads/2012/12/Meervoudig_verantwoorden.pdf
Kick-off werkplaats Arbeid en Inclusie
Op 6 april vond de eerste bijeenkomst plaats van de werkplaats ‘Arbeid en inclusie’. Aanwezig waren verschillende vertegenwoordigers uit Utrechtse gemeenten en de landelijke kennisorganisaties Divosa, Movisie en de USBO. We kijken terug op een inspirerende en stimulerende startbijeenkomst. Er zijn een aantal belangrijke zaken ter tafel gebracht die we hopen samen met de aanwezigen en andere betrokkenen in de regio Utrecht te kunnen gaan oppakken.
Met de werkplaats ‘Arbeid en Inclusie’ wil het kUS, in samenwerking met de praktijk, kennis en methoden ontwikkelen en innoveren om kwetsbare personen (terug) te geleiden naar arbeid. De functie van de werkplaats is:
- Het bieden van een platform voor gemeenten om kennis- en expertise op het gebied van arbeidsparticipatie met elkaar te delen.
- Het uitvoeren van (kleinschalig) onderzoek naar specifieke gemeentelijke aanpakken. Dit onderzoek kan worden gecombineerd met ondersteuning en training op specifieke thema’s. Deze vorm van ‘actie onderzoek’ / ‘action learning’ maakt het mogelijk om kennis direct terug te koppelen naar de praktijk, en direct onderzoeks-resultaten te genereren.
- Het terugkoppelen van inzichten uit onderzoek / trainingstrajecten aan de verschillende gemeenten in de werkplaats.
- (indien gewenst) toewerken naar een grootschaliger onderzoek om de effectiviteit van de verschillende aanpakken goed in kaart te brengen.
De volgende bijeenkomst van de werkplaats ‘Arbeid en Inclusie’ vindt plaats op donderdagmiddag 21 september.
Vakkundig aan het Werk
ZonMW is een organisatie die subsidies ter beschikking stelt voor onderzoek en innovatie. Een van de programma’s is Vakkundig aan het Werk. Dit programma richt zich op het ontwikkelen van kennis over effectieve aanpakken in de gemeentelijke uitvoeringspraktijk op het terrein van werk en inkomen. Er zijn de volgende deelthema’s: Re-integratie, Schuldhulpverlening en armoedebestrijding, Methodisch werken en Integraal werken. De werkplaats Arbeid en Inclusie van het kUS wil kijken of gemeenten en onderzoeksinstellingen die aangesloten zijn bij het kUS gezamenlijk projectaanvragen kunnen indienen. U vindt hier meer informatie over de subsidie-oproep. Heeft u een voorstel, neem dan contact op met Rob Grundemann, coördinator van de werkplaats Arbeid en Inclusie.
Ontwikkeltafels
Tijdens de themabijeenkomst op 1 juni zijn ideeën geopperd om een ontwikkeltafel te starten om ervaringen en expertise uit te wisselen rond twee thema’s: ‘maatwerk’ als de huidige regelgeving de beste oplossing in de weg staat en narratieve vormen van verantwoorden en beleidsontwikkeling. Het doel van deze ontwikkeltafels is om nieuwe werkwijzen te ontwikkelen en te onderbouwen. Ook de ontwikkeltafel ‘Waar gehakt wordt vallen spaanders: hoe te leren van de spaanders?’ staat nog open voor enthousiaste meedenkers. Wilt u deelnemen aan één van deze tafels of heeft u nog een onderwerp / kennisvraag voor een nieuwe ontwikkeltafel? Geef dit dan door via kus@hu.nl Vergeten wat een ontwikkeltafel was? U leest het hier
Buurtteamnieuws
Werken aan activering langs vier sporen
Het activeren van cliënten is een belangrijke taak van het Buurtteam. Voor de ene cliënt komt activering neer op het vinden van werk. Voor de ander is het al heel wat, als hij op de koffie gaat bij de buren. Buurtteamorganisatie Sociaal maakt sinds ruim een jaar meer werk van activering. Buurtteamwerkers gingen op ‘safari’ langs partners, de samenwerking met de gemeente werd aangehaald, een ‘toolbox’ voor activering zag het licht, men ging op zoek naar ondernemers met stageplaatsen. Activeren, hoe doe je dat?
Lees hier het artikel.
Goed voorbeeld gemeente Vianen: Welzijn op recept
Gemeente Vianen is in 2016 gestart met het project ‘Welzijn op Recept’, in navolging van het initiatief dat een aantal jaren geleden ontstaan is in Nieuwegein. Deze aanpak is beschreven door het Trimbosinstituut. Het project is gericht op mensen die met psychosociale klachten bij de huisarts komen en minder baat hebben bij medische zorg en/of medicijnen. Doel is deze groep door te verwijzen naar welzijnsactiviteiten. Dit omdat gebleken is dat dit vaak effectiever is en er grote aanwijzingen zijn dat het welbevinden van deze mensen daardoor vergroot wordt: ze voelen zich gelukkiger en gezonder en maken daardoor minder gebruik van zorg (De Groot en Meijs, 2013; Sinnema, Muntingh, Smiesing & De Groot, 2014).
Hoofddoel van het project is dan ook om het welbevinden van de doelgroep te vergroten. En om (op termijn) een verschuiving te realiseren van zorg naar welzijn, en (onnodig) gebruik van zorg tegen te gaan. Nevendoel is om de samenwerking tussen zorg en welzijn (verder) te verbeteren en te zorgen voor een welzijnsaanbod dat optimaal afgestemd is op de behoeften van de doelgroep.
Tijdens de voorbereidingen voor Welzijn op Recept werd aan huisartsen gevraagd hoe zij tegen dit project aankeken. Uit die gesprekken bleek dat er voldoende draagkracht was.
Op 15 januari 2017 zijn de huisartsen dan ook gestart met Welzijn op Recept. Als een patiënt volgens de huisarts baat zou kunnen hebben bij Welzijn op recept, schrijft hij/ zij, in overleg met de patiënt, een welzijnsrecept uit. Dit welzijnsrecept komt terecht bij de welzijnscoach van Stichting Welzijn Vianen. De welzijnscoach gaat in gesprek met de cliënt/ patiënt. Samen met de cliënt/ patiënt onderzoekt de welzijnscoach de mogelijkheden voor een geschikte welzijnsactiviteit en gaat eventueel met de persoon zelf ook diverse activiteiten bezoeken. Het gaat om een activiteit die past bij de interesses en (lichamelijke en financiële) mogelijkheden. Dat kan van alles zijn, van een kook- of kaartclub tot een sport, vrijwilligerswerk of culturele vereniging. In gemiddeld zo’n drie tot zes gesprekken wordt de cliënt toe geleid naar een passende welzijnsactiviteit. Vervolgens wordt na drie maanden nog eens contact opgenomen om te kijken hoe een en ander verlopen is en of de cliënt/patiënt nog verdere ondersteuning nodig is.
In Vianen zijn er, sinds de start, veertien welzijnsrecepten uitgeschreven. Ondanks de korte geschiedenis zijn er nu al positieve uitkomsten. Cliënten die voorheen eenzaam waren, geen dagbesteding hadden en/ of psychische problemen ervoeren krijgen weer wat ritme in hun leven, bouwen sociale contacten op en hebben minder last van klachten. In mei 2017 is er een evaluatie geweest met de huisartsen om de samenwerking te blijven monitoren en verbeteren. Deze evaluatie krijgt een vervolg in september. Het streven van de gemeente Vianen is om Welzijn op Recept uiteindelijk uit te rollen richting de jeugd.
Inauguratie lectoren Laurens de Graaf en Nico de Vos
Laurens de Graaf: Van top tot teen in verbinding; beweging van onderop, beweging aan de top
De samenleving verandert. Dat is van alle tijden, maar de snelheid waarop deze veranderingen plaatsvinden, neemt toe. Hoe kunnen we ondanks deze snelheid in onze participatiesamenleving nog in verbinding blijven met elkaar? Welke rol spelen publieke professionals hierbij? Wat betekent dit voor de manier waarop wij onze samenleving organiseren? In zijn openbare les ging dr. Laurens de Graaf in op deze vragen. Hij liet via een door hem ontwikkeld model zien hoe in de samenleving bewegingen van onderop, zoals burgerinitiatieven en sociaal ondernemerschap, worden verbonden met bewegingen aan de top, zoals van publieke organisaties en het lokale bestuur.
Download hier de voor deze openbare les geschreven publicatie.
Nico de Vos: Participatie en Stedelijke Ontwikkeling – De Impact van Sport, Kunst en Gemeenschappen
Wat is de stad? En wie zijn wij? De 21e eeuw vraagt om een andere manier van kijken, denken en doen. Verstedelijking is wereldwijd gaande, ook in de stadsregio Utrecht. Dit brengt mogelijkheden en moeilijkheden met zich mee: ecologisch, economisch én sociaal. Het lectoraat wil bijdragen aan participatie en stedelijke ontwikkeling. Wat is dan de inzet? Hoe wordt daaraan gewerkt? Dr. Nico de Vos deed dit uit de doeken, zodra hij officieel geïnstalleerd was als lector Participatie en Stedelijke Ontwikkeling. In het lectoraat zijn er drie onderzoekslijnen, met een focus op respectievelijk: de impact van sport, kunst en gemeenschappen, in een onderlinge samenhang. We bieden tegenwicht aan bepaalde vanzelfsprekendheden en zoeken naar innovatieve manieren van ‘doendenken’ bij sociale, pedagogische en educatieve vraagstukken. Hier ligt een schone taak.
Download hier de voor deze openbare les geschreven publicatie
‘Van 10 woorden naar een goed verhaal’
Vanuit het motto “samen voor elkaar op de Utrechtse Heuvelrug” geven ongeveer 40 consulenten in vijf dorpsteams in de gemeente Utrechtse Heuvelrug sinds 2015 vorm aan de transformatie van het sociale domein. Zij werken als generalist vanuit diverse achtergronden: welzijn, WMO, opvoeden en opgroeien en werk en inkomen. Het is hun verantwoordelijkheid om de toegang tot hulpverlening te organiseren voor burgers met meervoudige en complexe problematiek en om hen zo nodig te ondersteunen bij het voeren van regie. Uitgangspunt voor het handelen zijn 10 sleutelwoorden – laagdrempelig, steunend, gekanteld, 1 gezin 1 plan, vrijheid van handelen, rechterhand, vertrouwen, zelfreflectie, betaalbaar en op/afschalen- uitwerken.
Om meer eenduidigheid te bewerkstelligen in het professionele handelen hebben de Gemeente Utrechtse Heuvelrug, de dorpsteams en de Hogeschool Utrecht de handen in elkaar geslagen. De sociale professionals van dorpsteams volgen een traject met training en intervisie. Tijdens deze bijeenkomsten werken zij toe naar maximaal 7 waarden of uitgangspunten. Deze uitgangspunten worden beschreven in een ‘praktisch instrument’ (handreiking) voor de consulenten en andere professionals en partners. Deze handreiking zal bestaan uit: een rijke beschrijving van de nieuwe werkwijze van de dorpsteams in de gemeente de Utrechtse Heuvelrug; handvatten om deze werkwijze toe te passen in de praktijk; dilemma’s, overwegingen en tips om consulenten te helpen bij de uitdagingen die zij tegen zullen komen in het werkveld; praktische handvatten voor de consulenten, zoals modellen, stroomvormen, sociale kaart, of gesprekstechnieken. Het kenniscentrum Sociale Innovatie ondersteunt dit project met onderzoek. Naar verwachting zal het traject eind dit jaar afgerond zijn.
Samen Wijzer Servicepunt
Al een tijdje bestaat de mogelijkheid om een kennisvraag voor te leggen via onze contactpagina. Tegenwoordig het ‘Samen Wijzer Servicepunt’ genoemd. Want een belangrijke functie van het kUS is het delen van kennis en informatie.
U kunt bijvoorbeeld de volgende vragen stellen:
- Ik heb een vraag om informatie;
- Ik wil advies van een expert;
- Ik zoek een goed praktijkvoorbeeld;
- Ik oriënteer me op onderzoek;
- Ik zoek een training of scholingsprogramma;
Of iets brengen om te delen
- Ik heb expertise op een bepaald gebied en wil die graag delen met anderen;
- Ik ben bereid een gastles te geven binnen mbo- of hbo-opleidingen;
- Ik ben betrokken bij een nieuw project binnen het sociale domein;
- Ik heb een mooi praktijkvoorbeeld dat ik graag zou willen delen;
Ga naar de Samen Wijzer Servicepuntpagina en vul het formulier in of mail kus@hu.nl
Vraagbaak LinkedIn
Heeft een urgente en korte vraag? Deze kunt u ook via de besloten LinkedIn groep stellen. Ga hiervoor naar www.linkedin.com/groups/13517010
Deel uw expertise!
Via de website van het kUS kunt u uw kennis delen! Lever uw rapport, handleiding, stroomschema, infographic, etc. aan en wij delen het met de kUS-community. Wilt u uw expertise ‘live’ inbrengen? Neem dan deel aan een ontwikkeltafel of bereid met ons een themabijeenkomst voor. Mail kus@hu.nl
Agenda
Donderdagmiddag 21 september: bijeenkomst werkplaats Arbeid en Inclusie. Lees meer >
Dinsdagmiddag 10 oktober: Conferentie Geweld in gezinnen: ‘Gemeld…en nu?’ Lees meer>
Donderdagmiddag 9 november: Themabijeenkomst kUS ‘De rol van welzijn in het veranderende sociale domein’. Meer informatie volgt.
Kijk hier voor meer interessante bijeenkomsten.