7. Duurzame en betaalbare energie

Contactpersoon
Betrokken lectoraat ‘Nieuwe energie in de stad’

Laatste update januari 2025

Contactpersoon
Betrokken lectoraat ‘Nieuwe energie in de stad’

Laatste update januari 2025

Contactpersoon
Betrokken HU onderzoekers zijn Frans Bal en Joost Halkes

Laatste update januari 2025

Contactpersoon
Betrokken lectoraat ‘Nieuwe energie in de stad’

Laatste update januari 2025

Op de fiets naar werk is een fantastische manier om duurzaam te doen. Helaas kunnen dienstreizen dit soms moeilijker maken. Daarom heeft de HU zes elektrische deelauto’s zodat jij je dienstreizen lekker met een elektrische auto kunt doen. Deze worden bovendien opgeladen door zonnepalen op de daken van de gebouwen op het Utrecht Science Park! Zo kun jij gemakkelijk, duurzaam én comfortabel naar je bestemming rijden. Het reserveren en openen van de auto’s gaat gemakkelijk met een app, zodat je snel weg kunt zijn.

Contactpersoon
Sandra Valenbreder

Laatste update december 2020

Door duurzamer om te gaan met het verwarmen en koelen van gebouwen kunnen we veel energie besparen. Warmte- en koudeopslag (WKO) is een methode waarbij warm/koud water in de bodem wordt opgeslagen om op een later moment gebouwen te verwarmen en/of te koelen. De investering in een WKO is hoog, maar eenmaal actief is deze methode uiterst duurzaam en zorgt het ook nog eens voor een lagere energierekening. Op de Heidelberglaan 15 is de WKO inmiddels volledig ingeregeld en wordt de energiestromen voortdurend gemonitord. Deze locatie is trouwens al volledig van het gas af en daarmee loopt de HU voorop aan de eisen van 2030!

Contactpersoon
Arjan Verheul

Laatste update december 2020

EEN KLMAATNEUTRAAL STUDENTENLEVEN

Een routekaart uitstippelen om als student duurzamer te leven – dat was de missie van Lucas van cultureel platform Podium. Hij is op daken geklommen om zonnepanelen te spotten, heeft naar paddestoelen gespeurd in koffiedik en is met elektrisch vervoer door heel Utrecht en omstreken gereisd. Allemaal om voor de studenten van de HU uit te zoeken wat de nieuwste ontwikkelingen zijn op het gebied van wonen, kleding, eten en vervoer. In vier korte afleveringen ontdek je dat groener leven veel leuker is dan je denkt!

Bekijk hier nu de hele serie.

Contactpersoon
Podium

Laatste update december 2022

Hoe kunnen we alle energie die we nodig hebben duurzaam opwekken? Door ons organisch afval in te zetten als energiebron. Met biovergisters zet je afval om in gas en dat zorgt ervoor dat we uiteindelijk veel minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen zoals aardgassen.

Groente- en fruitafval: je bewaart het een week in een container in je tuin, waar het een beetje gaat gisten – en dat ruik je. Maar wat als we dat probleem ombuigen tot een oplossing? Het afval in een zuurstofdichte – en dus geurdichte – bak doen en het vergisten optimaliseren? Dan kun je je eigen gas en bodemverrijker maken. Dat is het idee achter de biovergister voor consumenten.

Petra Meeuwse(onderzoeker en docent) onderzoekt hoe de biovergister bioplastic kan vergisten, geeft studenten les in onderzoeksvaardigheden en begeleidt hen in hun onderzoek. Door samen te werken leren studenten innovatief denken, wordt er nieuwe kennis ontwikkeld over vergistingsprocessen én komt de biovergister voor consumenten dichterbij.

( Bron: HUstories).

Studenten dragen bij aan het project

Petra verteld ons wat de studenten doen;

‘’Studenten werken (voor 10-15 ects) met 3-4 andere studenten aan een deel van de ontwikkeling van de biovergister. Zo hebben zij bijvoorbeeld een kleine-schaal vergister ontworpen om in het lab proeven te doen. Daarnaast hebben zij ook een proces ontworpen om de plantenvoeding die uit de biovergister komt eenvoudiger te gebruiken. De huidige plantenvoeding produceerde namelijk nog een beetje gas, waardoor de flessen kunnen ontploffen. De studenten hebben dus een methode ontwikkeld om die gasproductie te stoppen.

Tot de zomer van 2022 werkt er een groep aan de afbraak van bio-afbreekbaar plastic in de biovergister. Dit gaat namelijk niet zo makkelijk. Sommige soorten afbreekbaar plastic breken namelijk ontzettend langzaam in de gebruikelijke tijd van een standaard composteer. Deze studenten gaan op zoek naar aanpassingen’’.

Welke doelstellingen draagt dit project bij?

7. Betaalbare en duurzame energie: Je gebruikt je eigen organisch afval en maakt daaruit je eigen biogas, waarbij er na verbranding evenveel CO2 vrijkomt als bij composteren, maar je bespaart daarbij de CO2 uit aardgas omdat je die niet nodig hebt.
8. en/of 11. Industrie, innovatie en infrastructuur en duurzame steden en gemeenschappen: Het afval wordt lokaal verwerkt tot biogas en plantenvoeding, geen transport van afval en gas. En zelfvoorzienend op lokaal niveau, toegang tot gas zonder dat je een aardgasnetwerk nodig hebt.
9. Verantwoorde consumptie en productie: Omzetten van afval in nuttige producten
10. Klimaatactie: minder CO2 (zie ook bij 7).

Contactpersoon

Michiel van der Stelt en Petra Meeuwse

Lectoraat Innovative Testing in Life Sciences & Chemistry

Looptijd September 2020 – min. september 2022

Laatste update april 2022

De lectoraten in Nederland rond het thema Urban Energy bundelen hun krachten en expertise in het Nationaal Lectorenplatform Urban Energy (NL UE). Lectoren van elf Nederlandse hogescholen, wisselen kennis uit, ontwikkelen gezamenlijk onderzoek en projecten. Op deze wijze ontstaat er een nationale onderzoeksgroep over verschillende hogescholen heen. Hogescholen pakken niet meer allemaal alles een beetje op, maar specialiseren zich in kennisgebieden en werken daarover samen. De stip op de horizon van het Nationaal Lectorenplatform Urban Energy is de realisatie van netto energie neutrale steden rond 2050. De hoofddoelen worden geconcretiseerd met behulp van vier onderzoekslijnen. Deze zijn: energie reductie, energie balans, energie opwekking en sociaal economische aspecten.

Contactpersoon
Erlijn Eweg

Laatste update januari 2021

Dat we de verwarming niet al te hard aan moeten zetten weet inmiddels iedereen. Maar hoe kunnen we onze woningen zonder aardgas gaan verwarmen? Er zijn een heleboel technologieën beschikbaar, maar het blijkt moeilijk te zijn om bewoners en gebruikers hier gebruik van te laten maken. Dit Kennis Innovatie Mapping (KIEM) project probeert, door middel van creatieve bedrijven met hun ontwerpende en gebruikersgerichte aanpak, gebruikers mee te nemen in het energietransitie traject. Dit wordt gedaan door een uniek team van Creative Producers (de sociaal/ maatschappelijke ontwikkelroute) en Innovatiecoaches (de technisch/ economische ontwikkelroute). Beide routes worden gelijktijdig gevolgd en met elkaar verbonden om tot een goed resultaat te komen.

Meer info
Kijk voor meer informatie op Smart Sustainable Cities.

Contactpersoon
Centre of Expertise Smart Sustainable Cities, smartsustainablecities@hu.nl

Op het dak van een van de gebouwen van Hogeschool Utrecht zijn allerlei zonnepanelen, zonneboilers en dakbedekkingsmaterialen te zien. Dat is de Duurzame Energieproeftuin 2.0, een openlucht lab met praktijkopstellingen die worden gebruikt in het techniekonderwijs. Direct onder de energieproeftuin bevindt zich het Energie-bouwfysicia lab, een testruimte met verwarmings- en koelingsapparatuur die werkt op de warmte die op het dak is opgevangen. In het Energie-bouwfysica lab is ook een klimaatkamer waar studenten binnen- en buitengevels testen en onderzoeken hoe goed de verwarmings- en koelingsapparatuur werkt in een woning.

Veel technieken om huizen efficiënt te verduurzamen bestaan al, maar ze worden nog onvoldoende geïntegreerd toegepast. Daarom werken studenten uit diverse opleidingen vaak samen aan projecten. Ook bedrijven uit de bouw- en installatiesector doen mee. Zo worden de studenten opgeleid aan de hand van actuele praktijkvraagstukken en worden bedrijven geholpen met innovatie-voorstellen. Het openlucht lab op het dak dient tevens als praktijklesruimte voor studenten uit alle leerjaren. Ze volgen onder andere de opleidingen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek, Built Environment en Technische Bedrijfskunde. De Duurzame Energie proeftuin vormt in combinatie met het Energie‑ en bouwfysica lab een voedingsbodem voor allerlei onderzoeks‑ en onderwijsprojecten.

Contactpersoon
Marcel de Reeder
Website: www.onderzoek.hu.nl/Projecten/Duurzame-Energie-Proeftuin

Laatste update januari 2021

Een energieneutraal huis waarin je je leven lang kunt wonen, want je kunt het groter of kleiner maken. Studententeam Celcius creëert een circulair, modulair, zelfvoorzienend én betaalbaar huis. Met deze woning neemt het team deel aan de finale van de Solar Decathlon Build Challenge 2020 in Washington D.C.

Een team HU-studenten vanuit diverse opleidingen ontwikkelt innovatieve en betaalbare oplossingen voor de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, circulariteit, CO₂-reductie en energietransitie in en rondom woningen. Het team gaat hiermee de strijd aan met andere universiteiten en hogescholen in de internationale wedstrijd Solar Decathlon Build Challenge 2020. De resultaten zijn door de interdisciplinaire aanpak kwalitatief beter, realistischer, aantrekkelijker, betaalbaar en beter te implementeren en kennen meer draagvlak.

Celcius is onderdeel van Wonen 3.0, een leeromgeving binnen de HU waar interdisciplinaire studententeams meedoen aan (internationale) challenges. De vorige inzending van de HU aan de Solar Decathlon Challenge, in 2015 in Denver, is inmiddels opnieuw opgebouwd op het Utrecht Science Park. Dit ‘Denver House’ is nu een living lab op het gebied van duurzaam wonen. Studenten, onderzoekers en partners uit het bedrijfsleven testen hier samen nieuwe innovatieve systemen en elementen in een real life omgeving.

Contactpersoon
Petra Beisterverl, petra.beisterveld@hu.nl
Website: https://www.celciushu.nl

Omschakelen van vervuilende dieselbussen op schone elektrische bussen, om zo bij te dragen aan energieneutrale mobiliteit en efficiënter openbaar vervoer. Dat is de ambitie van diverse Europese regio’s. Het Europese project Building Capacities for a European-wide E-bus Deployment (e-BussED) verbindt deze regio’s met elkaar door uitwisseling van kennis en ervaringen.

Europese regio’s in Italië, Duitsland, Malta, Hongarije en Nederland die hun busvloot graag willen omschakelen van diesel naar elektrisch, worden door het project e-BussED met elkaar verbonden. De partnerregio’s wisselen ervaringen uit in verschillende stadia van de transitie richting e-bussen. Regio’s die worstelen met de snelle technologische ontwikkelingen op dit gebied worden zo ondersteund. Welke wegen zijn er te bewandelen? Hoe kan energie regionaal worden opgewekt? Door nieuwe ideeën en beter beleid stimuleert het project de vraag- én de aanbodkant van elektriciteit opgewekt uit duurzame bronnen. Daarmee krijgt ook de transitie naar een duurzame economie een impuls. Het project zal leiden tot zes regionale actieplannen en vier best practices reports. Centre of Expertise Smart Sustainable Cities van Hogeschool Utrecht is partner van e-BussED, dat een subsidie kreeg van het European Regional Development Fund Interreg Europe. Studenten van onder andere de opleidingen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek en Technische Bedrijfskunde werken mee aan het project.

Contactpersoon
Martijn Rietbergen
Website: https://www.smartsustainablecities.nl/projecten/1485992.aspx?t=e-Bussed+-+Transitie+van+elektrisch+busvervoer+in+Europa

Laatste update januari 2021

Energie opwekken met een glas-in-loodraam? Studenten van de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht bouwden samen een ‘glas-in-lood’-raam dat elektriciteit opwekt: Electric Mondriaan. Het design is gebaseerd op werk van de beroemde schilder Piet Mondriaan. Electric Mondriaan is een raam met gekleurde ruitjes die zijn voorzien van luminescerend materiaal. Dit zet de kleuren om in licht. Het licht wordt vervolgens door zonnecelstroken omgezet in elektriciteit.

Electric Mondriaan slaat de zonne-energie op in een ‘powerbank’, zodat de stroom op elk moment gebruikt kan worden. Aan de powerbank kunnen bijvoorbeeld drie telefoons worden opgeladen. Het raam is een duurzaam en stijlvol alternatief voor mensen die traditionele zonnecellen lelijk vinden. Gewoonlijk liggen zonnecellen in blauwe of zwarte panelen op een dak. Voor sommige mensen is dat een doorn in het oog, die halen liever een Mondriaan in huis.

Contactpersoon
 Marcel de Reeder

Laatste update januari 2021

In dit living lab staan allerlei gebouwgebonden installaties en bouwfysica. Dit zijn onderzoeks- en praktijkles-opstellingen over warmtepomptechnieken, warmte-terugwinning, luchtbehandeling, regeltechniek, sensortechniek en energie‑opwekking en ‑distributie. Er is een grote dubbele klimaatkamer om samengestelde gevelelementen te bemeten op energie en isolatie, luchtdichtheid en akoestische eigenschappen.

Studenten van Hogeschool Utrecht doen in het Energie-bouwfysica lab praktijkgericht onderzoek naar duurzame energie en opdrachten uit de beroepspraktijk. Het lab is ook een praktijkleslokaal voor studenten van onder andere de opleidingen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek, Built Environment en Technische Bedrijfskunde uit alle leerjaren. De geleerde theorie wordt toegepast op echte energie-installaties en op bijvoorbeeld gebouwgevels uit de beroepspraktijk. De verkregen praktische inzichten dragen op hun beurt weer bij aan de ontwikkeling van de lopende onderzoeken in het lab.

Studenten werken samen met docenten van het Instituut Engineering en Built Environment, onderzoekers van het lectoraat Nieuwe Energie in de Stad en bedrijven. De samenwerking met marktpartijen staat centraal, om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de behoeften van de beroepspraktijk op hbo‑bachelor‑ en ‑masterniveau. Het Energie-bouwfysica lab staat via water‑ en elektriciteitsverbindingen in directe verbinding met de Duurzame Energieproeftuin op het dak van het gebouw.

Contactpersoon
Marcel de Reeder

Website: www.hu.nl/hu-opent-met-energylab-duurzame-energieproeftuin

Laatste update januari 2025

De meeste woningen in Nederland zijn relatief nieuw. Daardoor is er weinig nog kennis en ervaring op het gebied van toekomstbestendig renoveren. In het Innovatielab Circulair beheren, onderhouden en renoveren werken studenten van verschillende opleidingen samen met docenten, onderzoekers en bedrijven aan innovatieve oplossingen. Zo leveren ze een bijdrage aan onder andere de transitie naar circulaire stadswarmte en circulaire toekomstbestendige renovatieconcepten.

Renovatieoplossingen worden momenteel meestal snel en voor de korte termijn uitgewerkt. Vooral mkb-bedrijven missen de benodigde kennis en ontwikkelruimte om hun oplossingen zelf te optimaliseren. Ze hebben behoefte aan kennis en samenwerking. In het innovatielab Circulair beheren, onderhouden en renoveren van Hogeschool Utrecht kunnen bedrijven hun vragen en uitdagingen op dit gebied neerleggen. Vragen waar geen eenvoudige oplossing voor is en die samenwerking vanuit verschillende vakdisciplines vereisen. Relevante onderzoeksvragen uit het werkveld worden vertaald naar praktijkvoorbeelden die gebruikt worden in het onderwijs en/of gekoppeld aan onderzoek binnen lectoraten. Dit leidt tot innovatieve oplossingen die kansen bieden voor bedrijven en organisaties en bijdragen aan de circulaire stad.

Contactpersoon
Sebastian Fischerbalin, sebastian.fischerbaling@hu.nl
Website: https://www.smartsustainablecities.nl/projecten/919326.aspx?t=Innovatielab+Circulair+Beheer%2c+onderhoud+en+renovatie

Hoe verduurzamen we hoogbouwflats met sociale huurwoningen? Er is voor zonnepanelen onvoldoende plek op het dak, terwijl het energieverbruik juist hoog is door de grote aantallen bewoners. Project Inside Out wil hoogbouwflats uit de jaren 1960 en 1970 renoveren naar energieleverende wooncomplexen. De flatgebouwen krijgen een slimme gevel met multifunctionele bouwdelen die woningen duurzaam verwarmen en ventileren, gecombineerd met energieopwekking door zon en wind.

Uniek aan het Inside Out-renovatiesysteem is dat de installaties aan de buitenzijde van de flat komen. Daar is meer ruimte voor energie-opwekking dan binnen. De bewoners hoeven niet te verhuizen tijdens de werkzaamheden. Studenten van Hogeschool Utrecht hielpen bij het ontwikkelen van de gevelmodules en bij het testen van de geveldelen in de klimaatkamer van het Energie-bouwfysicia lab. Ze hebben onder meer gekeken naar energieprestaties, comfortabel binnenklimaat, akoestiek, luchtdicht bouwen en brandveiligheid van samengestelde modulaire gevels. Het prototype is aangebracht op een bewoond flatgebouw van tien etages aan de Henriëttedreef in Utrecht Overvecht. Zonnepanelen en een windturbine wekken stroom op voor de flat. De energie die over is wordt opgeslagen in de accu’s van deelauto’s. Dit vermindert de piekbelasting op het elektriciteitsnet. De bewoners profiteren op deze wijze van lagere woon- en mobiliteitslasten.

Contactpersoon
Rogier Laterveer, rogier.laterveer@hu.nl
Website: https://www.smartsustainablecities.nl/projecten/919305.aspx?t=Inside+Out

Sinds het begin van de 21ste eeuw leeft de meerderheid van de wereldbevolking in stedelijke gebieden. Dat is misschien niet zo verwonderlijk, want steden zijn over het algemeen de aantrekkelijke plekken waar steeds meer mensen willen werken, wonen en ontspannen. Steden worden steeds meer de ‘motor van onze economie’, het zijn creatieve plekken waar je jezelf kunt ontwikkelen en ze bieden kunst, amusement en cultuur.

Er zijn echter ook enorm veel uitdagingen. Hoe lossen we stedelijke problemen op met betrekking tot energie, mobiliteit en afval in de stad? Hoe zorgen we ervoor dat nieuwe innovatieve bedrijven voldoende werkgelegenheid bieden? Hoe zorgen we voor inclusiviteit, participatie en tolerantie? In de minor Smart Sustainable Cities leren studenten in een internationale en multidisciplinaire groep slimme, creatieve en duurzame oplossingen te ontwerpen voor de steden van de toekomst.

De internationale minor Smart Sustainable Cities wordt sinds 2016 jaarlijks aangeboden bij Hogeschool Utrecht. De minor is ontwikkeld in het CARPE/ERASMUS+ project ESSENCE (European Sustainable Solutions for Existing and New City Environments) in samenwerking met de gemeenten Utrecht, Turku (Finland) en Alcoy (Spanje) en de universiteiten van València (UPV), Turku (TUAS), Hamburg (HAW) en Manchester (MMU).

Contactpersoon
Martijn Rietbergen
Website: https://www.internationalhu.com/exchange-programmes/smart-sustainable-cities

Laatste update januari 2025

Verhuizen als je groter of kleiner wil gaan wonen is niet meer nodig met een Selficient-huis. Deze circulaire, modulaire woningen kunnen worden aangepast door het bijplaatsen of afkoppelen van modules. De huizen zijn gemaakt van gestandaardiseerde houten prefab-elementen, in plaats van baksteen en beton. Daarmee kunnen meerdere woningtypen en ‑vormen gecreëerd worden. Door zonnepanelen, een slimme accu, een warmtepomp met vloerverwarming en goede isolatie verbruiken de woningen heel weinig energie.

De huizen zijn bedoeld voor iedereen die duurzaam, energieneutraal en comfortabel wil wonen en een veranderende woonbehoefte heeft. Door de bouwmethode van Selficient passen de huizen zich aan de specifieke woonwensen van de bewoners aan. Ze zijn dus levensfasebestendig. Met deze bouwmethode wil Selficient de negatieve milieu-impact van wonen beperken. De bewoner staat centraal bij duurzame technologische ontwikkelingen. Die moeten op maat beschikbaar zijn voor een groot publiek.

Selficient B.V. is het commerciële vervolg van het gelijknamige HU-studentenproject dat heeft deelgenomen aan de Solar Decathlon 2017 in Denver. Het Selficient-huis won de prestigieuze publieksprijs en prijzen voor marktpotentieel, watermanagement en architectuur. Het bedrijf is opgericht door twee oud-studenten Werktuigbouwkunde van Hogeschool Utrecht.

Contactpersoon
Robin Stuiver, robin.stuiver@selficient.com
Website: https://www.selficient.com

Alle Nederlandse huishoudens krijgen te maken met de energietransitie. Dit heeft grote gevolgen, omdat ze bijvoorbeeld drastisch moeten omschakelen naar een andere vorm van energievoorziening. Met name bewoners van zogenaamde ‘kwetsbare wijken’ hebben hier meer moeite mee. De vraag die in dit project daarom centraal staat is ‘Hoe kunnen bewoners van kwetsbare wijken gemeenschappelijk bijdragen aan de energietransitie?’.

Contact

Maarten ter Huurne & Nico de Vos
Lectoraten: Participatie en Stedelijke Ontwikkeling

Looptijd: 01 september 2020 – 31 augustus 2022

Laatste update juni 2022